F.309vc 405 Ja por rien ke dire me saces Ne por mal qu'endurer me' faces Joians sui quant Dex souferra Se cent mille tormens soufroie. A la mort le recevera, Ja vos pooirs ne m'i nuira; 430 Aparelliés sui de reçoivre Tous les tormens ke vos volés. 435 Quant Ructiovare l'oï La parole, molt poi joï Por ce qu'il ot ses dex despire ; Il le regarde par grant ire: ,,Quentin", fait il, „ta grant folor 440 Veras retorner en dolor! F. 310 a] De nos dex blasmes la creance Et la vertu et la poissance, Ki gouvernent tous ciaus del mont, De le terre et del ciel amont; 445 Bien ses ke nostre empereor, Ki poissance ont de grant honor, Sont honoré par lor haus dex; Il ne poroient croire miux. Si fisent cil ki avant furent, 450 Ki bien creïrent çou qu'il durent. Puis ke tu ne vels aorer, Jel te ferai chier comperer". Ses ministres et ses serjans A commandé li fel tyrans 455 K'il soit en le cartre remis, Batus de verges et malmis. Cil fisent son commandement, Si l'ont saisi isnelement. De verges de plain puing trencans 460 Et de bastons de keuvre grans Commencent a batre son cors; De .XIII. pars en corut fors Aval vers le terre li sans, Des bras, des costés et des flans. 465 Batant en la cartre l'en mainent Et molt cruelment le demainent. Sains Quentins reçoit lïement Por l'amor Deu le grief torment; Molt li plaist et molt li agree. 470 En Deu a mise sa pensee, Envers le ciel tendi ses mains: Ki me fesis a ta figure, 475 Preste moi force et poësté De soufrir par ta volenté Tant de torment et tant d'angoisse Certissime scias, praeses, quia quod jubes, non faciam; quod minaris, non timeo. Celerius fac quod vis. Quidquid, Deo permittente, intuleris, sustinere paratus sum. Nam corpus meum permissu Dei mei diversis tormentis usque ad mortem affligere potes; anima vero mea in solius Dei potestate, qui eam dedit, consistit". Tunc Rictiovarus, immani furore commotus, jussit eum a quaternionibus extensum caedi. Cumque diutius acriter caederetur, elevatis in coelum oculis, orans dixit: „Domine Deus meus, gratias ago tibi, quia propter nomen sanctum Filii tui Domini mei Jesu Christi haec patior. Et nunc, Domine, praesta mihi fortitudinem, concede virtutem, porrigens auxiliatricem dexteram tuam, qualiter possim omnia tela inimicorum cum ty 2 F. 310 b] Quant il ot çou dit, une vois A fuer d'esclistre et de tonoile ,,Quentin, trestout sëurement Par moi seras bien desfendus". 490 Lors lieve une ardors et vers fus 495 K'a grant paine movoir se porent De la grant dolor ke il orent; Cil ki en grant freor estoient Com cil ki molt sont damagié 505 Des membres et des cors forment, A haute vois li ont huciet: Lués ke Quentin batu ëumes, 515 Dedens les cors a grant esploit Ardons et sommes molt destroit". Ructiovare ot ses ministres, Tant est de mal plains et garnis. 530 Ainc mais ne vi si souduiant." " Alés", fait il, „sel me gardés A la chartre destroitement, Par mes dex et par mes diuesses, Dont ja soëlés no serai." En la cartre fu sains Quentins, ranno eorum Rictiovaro superare, ad laudem et gloriam nominis tui, quod est benedictum in saecula saeculorum". Et cum hujuscemodi verba inter flagella orans compleret, protinus de coelo vox facta est, dicens: ,,Quintine, constans esto, viriliter age: ego assum tibi". Dilapsa autem hac voce, apparitores qui eum caedebant, in terram ruentes, standi facultatem amiserant, seque acerrime torqueri sentientes, cum clamore auxiliari sibi Rictiovarum exorabant, dicentes: „Domine noster Rictiovare, adjuva nos, quia immensis cruciatibus torquemur, et cremamur ignibus, adeo ut consistendi ac pene loquendi officia amiserimus". Haec et his similia cum gemitu magnisque vocibus eis profitentibus, sanctus athleta Quintinus nec verberantium sentiebat flagella nec tortorum vincula, utpote cui Sancti Spiritus auxiliabatur gratia. Haec nequissimus Rictiovarus praefectus cernens, truculentiori ira permotus, coram astantibus dixit: „Per deos Sont diable ki les desvoient, 585 Et cil provost fol souduiant Resont anemi et tyrant. Je te commanc ke ensi faces, Li pooirs Damedeu l'en maine. Voit bien les tormens et la guerre F.310voa] 600 Ne porent oïr ne veoir; Par mi iaus tous en est issus Sains Quentins vint en la cité, Il lor commence a haute vois Si com cil cui Dex presenta deasque juro quia Quintinus iste magus est, et maleficia ejus praevalent. Nunc ergo ejicite eum a facie mea, et in nimia carceris obscuritate recludite, ubi nec lumine perfrui, nec ullus ad eum christianorum ingredi possit". Cumque ad obscuriora ergastuli loca duceretur, dulci modulamine psallebat, dicens: „Eripe me, Domine, ab homine malo, a viro iniquo libera me". Damnatus vero et carceris obscuritate et christianorum solamine [destitutus], divini respectus promeruit majora solatia. Nam nocte sequenti, cum membra beata quieti dedisset, astitit ei angelus Domini per visum, dicens: „Quintine, famule Dei, surge et perge fiducialiter, et sta in media civitate, consolans in fide Christi et corroborans universum populum, ut credant in Dominum Jesum Christum, sanctificantes se baptismate sacro, quia appropinquat et eorum liberatio, et ut confundantur inimici christiani nominis cum impio Rictiovaro, eorum praefecto.“ His quippe angelo ita perorante, beatus Quintinus evigilans surrexit, et angelico ductu universas carceris transivit custodias, et veniens ad eum locum quem ei angelus Domini ir visu significaverat, con F. 310 v°b] 620 Lor moustra ke Dex li haus pere Les grans honors qui de li vienent; 625 Si vil et si ort a tous dis Que cure n'en a paradis, ,,Nus ne set rendre geredon", 630 Fait sains Quentins,,,se cil Dex non Dont la grans clartés nos habonde, Ki parans est par tout le monde. En celui", fait il,,,doit on croire, Ki par la soie sainte gloire. 635 Nos amoneste tous les biens. Et vos cui on nomme paiens 640 Tant com il dure a la reonde. Vo deu onques ne commencierent, Mais cil Dex en cui j'ai creance A moi le poés vos bien croire Quant por moi valt mort endurer, 635 Corr. amenistre ? fluentibus undique ad eum populis, dixit: „Viri fratres, audite me et convertimini a vitiis universis malignis, poenitentiam agentes, et baptizemini in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, in quo est ablutio et remissio peccatorum; credentes Patrem ingenitum, Filium unigenitum, Spiritum quoque Sanctum a Patre et Filio procedentem, vivificatorem et sanctificatorem animarum nostrarum. Porro scire vos volo quia, veniente plenitudine temporum, misit Deus Pater filium suum ad redemptionem nostram, ut in adoptionem filiorum reciperemur. Hic namque conceptus ex Spiritu Sancto et ex Maria Virgine natus, et a Johanne in Jordane baptizatus, non solum caecis visum, surdis auditum, languentibus sanitatem impertivit, sed etiam mortuos suscitavit, a contagione leprae solo verbo plurimos curavit, et a fluxu sanguinis mulierem pristinae sanitati restituit; claudos currere, paralyticos ambulare, aquam in vinum converti jussu admirabili fecit. Haec et alia multa quae humanus sermo enarrare non sufficit, mirabiliter agens, ad ultimum voluit pro salute nostra crucis patibulo affigi, in sepulcro poni et die tertia resurgere. Sicque per dies quadraginta discipulis suis manifestatus, ascendens in coelum, promisit sperantibus in se se semper affuturum. Unde numquam derelinquit Cil ki devant le cartre jurent Saint Quentin, s'en ont tel mervelle En la place u sains Quentins fu. 710 Li grasce Deu si les enyvre De la foule des gens s'en issent, F. 311 al Sont acoru ensamble tost, A haute vois li ont huchié Et recordé et anonchié Les miracles qu'il ont vëu, 720 Del bon preudome connëu. ,,Ha! Ructiovare", font il, ,,Nos creons el pere et el fil Et el saint espir ensement, Dont nos avons ensegnement. 725 Vescu avommes comme chien, Or serons mais bon crestiien; Tout ti deu sont de nous gerpi. Ructiovare, fai ausi, Quar trestout cil goute ne voient 730 Ki aiment tes dex et les croient; Or nos a Dex mis en sa garde." Ructiovare les esgarde Par grant ire et par maltalent. „Or oi", fait il, „,trop fole gent. 735 Gabés me vos u dites voir?" ,,Bien te faisons", font. il, „savoir Ke nos creons en cel haut pere Ki nasqui de la virgene mere Et ki reciut mort en la crois 740 Et ki de tout est sire et rois. Mais tout cil ki par ta poissance Maintienent la fause creance De tes mahomés entailliés, Ont les cuers fols et enragiés." 745 Li provos lor a respondu: Vos iestes fol et esperdu sperantes in se, sed a tribulationibus virtute sua eliberat. Quod si aliquanto tempore eos praesentis saeculi adversitatibus permittit tentari, non idcirco ut pereant, sed ut eos veluti aurum quod per ignem transit, puriores recipiat". Haec et his similia loquens, cum sermo ejus longius protraheretur, crediderunt in Dominum Jesum Christum ferme sexcenti viri. [Acta, p. 797] CONVERSIO CUSTODUM CARCERIS. S. QUINTINUS FRUSTRA SOLLICITATUR AD IDOLOLATRIAM. HORRENDI EJUS CRUCIATUS. PORTENTA IN MOrte. Corpus aquis OBRUTUM. Igitur expergefacti custodes carceris, cum beatum Quintinum clauso carcere deesse cognovissent, ad inquirendum eum progressi, in medio eum populi stantem et praedicantem repererunt. Unde magno terrore magnaque admiratione permoti, ad fidem Christi sunt conversi, in tantum ut magnum Dominum christianorum publice profiterentur, quem beatus Quintinus praedicaret. Nuntiantes etiam praefecto quae de beato Quintino facta fuerant, diis suis irrogare coeperunt et universis eorum cultoribus, dicentes: „Vere magnus est Deus christianorum, in quem credere oportet. Nam dii tui figmenta et sculptilia vana sunt, qui nec sentiunt, nec vident, nec audiunt; ipsi etenim infirmi sunt, et hi qui tibi consentiunt adorare eos. Nobis enim jam sufficit unus et verus Deus, creator coeli et terrae, quem per famulum suum Quintinum cognovimus". His auditis, Rictiovarus praefec |