Et bien gardee et bien enclose F.308 v°b] Del bon saint, car la fu trovés, Et maison sainte et glorieuse. Car on faisoit lor cors estendre Nus sor mairiens, et failles prendre 85 Que cil faisoient alumer Por lor cors par flame adamer; 90 Parmi les cols, ses traïnoient. En icele grant tempesté Ki molt estoit de noble ator; 110 Cil senators avoit .I. fil Ki molt estoit et biaus et sages, 77 quil - parcevoient est écrit avec un p barré 80 cruelmet Temporibus Diocletiani et Maximiani imperatorum, multi christianorum gravissimam persecutionem patiebantur, propter fidem Domini nostri Jesu Christi et spem regni aeterni. Alii quidem carceris squalore, longa inedia, fustibus, virgis et flagris verberati; alii, post tergum vinctis manibus, patibulis, loris funibusve appensi; alii trochleis distorti et ungulis fossi, membratimque divulsi; alii ludibriis, exiliis et diversis bestiis traditi; alii praecipitiis praefocati; alii laminis igneis et craticulis, prunis impositis, oleo, pice, adipeque ferventi et rogis adusti; nonnulli vero in speluncis et petrarum cavernis ac montibus latitantes inventi, clam jugulabantur; siquidem et eorum mortuis cadaveribus minime parceretur, quin aut inhumata bestiis avibusque laceranda projiciebantur, aut fluctibus immersa piscibus voranda tradebantur, aut in favillam redacta in pelagi profunda dispergebantur. Hac itaque tempestate beatissimus Quintinus et sanctissimus Lucianus Roma egressi, Domino ducente, Gallias venerunt. Fertur etiam, sed et libelli eorum certaminum testantur, complures scholasticos, 115 Dex, ki tous bons pensers habonde Et ki sire est de tout le monde, Li dona cuer et volenté Et de haïr le loi son pere, 125 Le fause loi dont il nasquirent; Icil Quentins ke Dex ama, 140 Ki molt haoit les malvais visses, Sains Crespins, sains Crespiniiens 145 Et sains Valeriiens ausi, Et avoec iaus doi bon ami, F. 309 a] Et adosserent lor lignages, Si atornerent lor corages 155 A le loi Deu et a son non, En France, ki Galle ert nomee. 160 La terre estoit adont peuplee De gent paiene et mescreant. Cil ki erent en Deu creant Vinrent a Biauvais la cité. Sains Luciiens ot volenté 165 Qu'il prenderoit la demorance, Et sains Quentins sans atendance S'en vint en le cité d'Amiens, U dont avoit poi de crestiens, Ains i erent paien gaignon. 170 Et li autre .ix. compaignon, Si com Damedex lor aprist, Cascuns son liu ama et prist Par la terre en maintes contrees, Ki par iaus furent amendees. 175 Quant sains Quentins vint en Crispinum et Crispinianum, Rufinum, Valerium, Marcellum, Eugenium, Victoricum, Fuscianum, Piatonem atque Regulum pariter advenisse. Igitur praefati duo sanctissimi viri, scilicet Quintinus et Lucianus, Ambianis Galliae civitatem venientes, loca in quibus commorari deberent, elegerunt. Sanctus namque Quintinus Ambianis resedit, beatus vero Lucianus Belvacos adiit; ubi instantes jejuniis et orationibus, praedicationibusque vacantes, coepit eorum meritis Christi lumen coruscare, non solum eorum praedicationum documentis, verum etiam virtutum et miraculorum testimoniis. Nam et crucis signaculo caecis lumen, surdis auditum, mutis F. 309 b] Oïe as asourdis rendoient 190 Et les avules ralumoient, Et por l'uevre de son service, Al tans ke lor grans biens faisoient Et que lor bone oevre avançoient, 205 As .II. empereors de Romme Vint novele ke cil preudome I ont tramis isnelement; 225 Onques ne se pot sooler De lor sanc ne d'iaus tormenter; Engramis ert et eskigniés Sor iaus comme chiens enragiés. Quant encargie ot la baillie, 230 Dont li doubla sa felonie. En France vint cil anemis, Fel et cruels et engramis, En une grant cité fondee Ki Basille ert adont nomee; 235 Molt i ot gent ki Deu crevient Et la sainte foi aoroient. Ructiovare i est venus De molt grant ire commëus; Ciaus ki en Deu s'estoient mis 240 A fait prendre cil anemis Et a trestous les mains loier, Si les a fais mener noier En un flueve desous .I. pont, Rade et orible et molt parfont; 245 L'aige reciut les cors de ceus, Et les ames ot Damedex, Car por s'amor mort i reçurent; Tout li mellor noié i furent, Et li mauvais i demorerent, 250 Ki de noient ne se douterent. Ructiovare s'en torna, Ki grant route de gent mena, Com cil ki fors provos estoit De grant terre qu'il justiçoit; 255 De tout le peule ert redoutés, Car molt estoit grans sa fiertés. Quant il oï par le contree De saint Quentin la renomee, Venus en est en Amiens droit, 260 La u li bons preudom estoit. 201 luere 209-10 kil ralumoient Avules contrais redrecoient loquelam et paralyticorum membris pristinam reddebant sanitatem. Principibus vero supra memoratis imperatoria sceptra gerentibus, et persecutione magis ac magis grassante, Rictiovarus quidam ab imperatore Maximiano in Galliis praefectus constituitur. Accepta autem hac potestate, tantum adversus christianos ejus insania exarsit, ut numquam rabiem suam eorum sanguine satiaret. Veniens itaque Basileam, Galliae civitatem, inventos christianos in eo loco ubi Ara flumen Reni fluvio se infundit, mergere et crudeliter necari praecepit. Quorum corpora unda fluminis, animas vero Christus suscepit in astris. Facta vero circumquaque christianorum inquisitione, Rictiovarus praefectus Ambianis pervenit; ubi fama beati Quintini audita, quod et praedicationibus et signis ac F. 309 c] Ructiovare ot fait enquerre Ses ministres et ses serjans Et en la chartre emprisoner: „Glorïeus Dex, glorïeus sire, Sire, tu ies ma consïence, 295 Se par toi non, si com je croi; F.309 va] Nule n'en ert a cel tempoire El consistoire ala seoir 310 Com cil ki ert fel de mal aire. Il a ses serjans apielés, Fols et felons et mal senés: Si m'amenés hasteement De le chartre le traisent fors, 320 Encaené de buies fors En consistoire l'amenerent, 333 preudom virtutibus clarus haberetur, statim comprehensum et catenatum in carcerem jussit retrudi. Ducentibus autem eum ministris, Davidicum illud psallebat, dicens: Deus, ne derelinquas me, sed eripe me de manu peccatoris et de manu contra legem agentis et iniqui: quoniam tu es patientia mea, Domine, spes mea a juventute mea". Sequenti autem die Rictiovarus, sedens pro tribunali in consistorio, beatum Quintinum sibi praesentari jussit. Qui cum fuisset adductus, ait ad eum praeses: Quod tibi nomen est?" Sanctus Quintinus respondit: „Christiano nomine censeor, quia christianus sum, et Christum credo corde et ore confiteor; proprie tamen Quintinus vocor". Cui Rictiovarus: „Ex qua, inquit, progenie es?" Beatus Quintinus respondit: Ci " Crestiientés men non aferme Por ce ke ma creance ai ferme; Crestiiens sui, si croi en Crist, Por çou k'il me crea et fist, Car par Crist sommes creé tuit; Ki le creance de Crist fuit Il ne croit rien ne rien ne vaut, Et Dex al grant besoing li faut. Se men propre non vels savoir, 350 Je ai a non Quentins, por voir". Ructiovare respondi: Biaus amis Quentin, or me di De gerpir ton noble lignage? 360 De ton cuer metre a si vi fuer U il n'a se folie non?" C'est savoirs de croire el halt pere, Ciaus k'infers avoit herbregiés, 380 Ocisent. Or l'apeles Dieu". ,,Tais toi", dist il,,,cuers d'enragié! Il s'en pëust bien delaier: Il est vrais Dex et s'est en vie, 390 Sa poissance onques ne devie, Des ciels et de la terre est rois. Mais li fol deu en cui tu crois N'orent ainc vie ne poissance; Por çou est fause ta creance". 395 Li provos respont irascus: ,,Tais toi! Fols es et esperdus, 400 Ta chars sera crucefiie Et tes cors livrés a torment. vis romanus sum, filius vero Zenonis senatoris". Et praeses: Quidnam est, ait, quod persona tam nobilis et tanti viri filius, tam superstitiosis religionibus te tradideris, ut colas eum qui ab hominibus est crucifixus?" Beatus Quintinus respondit: „Summa etenim nobilitas est factorem coeli et terrae colere ejusque devotissime obsequi mandatis". Et Rictiovarus ad haec: Quintine, recede ab hac stultitia qua teneris, et sacrifica diis". Sanctus Quintinus respondit: „Diis tuis numquam sacrificabo, quos constat esse daemonia Stultitia vero quà me teneri asseris, non stultitia, sed, ut vere fatear, summa sapientia est, videlicet cognoscere Deum vivum et verum, et simulacra muta et falsa respuere; nam illi profecto stulti sunt, qui eis sacrificando tibi obediunt". Tunc Rictiovarus dixit: „Nisi nunc accesseris et diis nostris sacrificaveris, per deos deasque juro quia diversis cruciatibus te ad mortem usque torquebo." [p. 795] Sanctus miles Christi Quintinus respondit: |