Virgil.

care

Nunc alios, alios, dum nubila ventus agebat,
Concipiunt. Hinc ille avium concentus in agris,
Et laelae pecudes, et ovantes gutture corvi.
Si vero Solem ad rapidum Lunasque fequentes
Ordine respicies, nunquam te crastina fallet
Hora, nec infidiis noctis capiere serenae.
Luna revertentes cum primum colligit ignes,
Si nigrum obscuro comprenderit aëra cornu,
Maximus agricolis pelagoque parabitur imber.
At, si virgineum fuffuderit ore ruborem,
Ventus erit: vento femper rubet aurea Phoebe.
Sin ortu,' in quarto (namque is certissimus au-

&tor)
Pura, nec obtufis per coclum cornibus ibit;
Totus et ille dies, et qui nafcentur ab illo
Exactum ad menfem , pluvia ventisque

bunt:
Votaque servati folvent in litore nautae
Glauco, et Panopcae, et Ingo Melicertae.
Sol quoque et exoriens, et cum fe condet in un.

das,
Signa dabit. Solem certissima figna fequuntur,
Et quae mane refert et quae furgentibus aftris.
Ille ubi nafcentem maculis variaverit ortum
Conditus in nubem, medioque refugerit orbe;
Suspecti tibi fint imbres; namque urget ab alto
Arboribusque fatisque Notus, pecorique fini-

Iter.
Aut ubi fub lucem denfa inter nubila fefe
Diversi erumpent radii: aut ubi pallida surget
'Tithoni croceumque linquens aurora cubile
Heu! male tum mites defendet pampinus uvas !
Tam multa in te&tis crepitans falit horrida

grando.
Hoc etiam, emenfo cum iam decedet Olympo,
Profuerit meminisse magis : nam faepe videmus
Ipfius in vultu varios errare colores.
Caeruleus pluviam denuntiat: igneus Euros.
Sin maculae incipient rutilo immiscerier igni;
Omnia tunc pariter vento nimbisque videbis

Ser.

Fervere: non illa quisquam me nocte per altum Virgil.

co
Ire, neque a terra moneat convellere funem.
At fi

, cum referetque diem, condetque relatum,
Lucidus obis erit, frustra terrebere nimbis,
Et claro sylvas cernes Aquilone moveri.
Denique, quid Vesper ferus vehat, unde serenas
Ventus agat nubes, quid cogitet humidus Aufter,
Sol tibi figna dabit. Solem quis dicere falsum
Audeat? Ille etiam caecos inftare tumultus
Saepe monet, fraudemque, et operta tumefcere

bella,

Solume II a.

Columella.

Qucius Junius yioderatus Columella, aus Spas nien gebürtig, lebte zu Rom um die Mitte des ersten Jahrs hunderts, und schrieb zwsIf noch vorhandne Bücher über die Landwirthschaft, worunter das gehnte poetisch, und ein Lehrs gedicht über den Gartenbau ift. Virgil hatte sich auf dies ren Theil der Landwirtschaft nicht umständlich einlassen fån: nen, fondern entwarf davon nur die Grundzüge, deren weis tre Ausführung er andern überließ.(S.Georgic. Lib. IV.v. 116

--148.). Dieß veranlaßte denColumella, wie er gleich Anfangs relbst sagt, zu seinem Gedichte, worin er die Vorschriften der Gartenkunst einfach und leicht, aber minder poetisch, als Virs gil, vortrågt. S. Durith's Briefe zur Bildung des Ges ichmacks, Th. I. n. A. Sr. V.

DE CVLTV HORTORV M.

v. 65-165

Nos foecunda manus viduo mortalibus orbe
Progenerat, nos abruptae tum montibus altis
Deucalioneae cautes peperere. Sed ecce,
Durior aeternusque vocat labor. Eia, age, segnes
Pellite nunc somnos, et curvo vomere dentis
Iam virides lacerate comas, iam fcindite amictus.
Tu gravibus raftris cunctantia perfode terga,
Tu penitus clatris eradere viscera matris
Ne dubita, et summi frequentia cespite mixta
Ponere, quae canis iaceant urenda pruinis,
Verberibus gelidis, iraeque obnoxia Cauri
Alliget et raevus Boreas, Eurusque refolvat.
Post ubi Riphaeae torpentia frigora brumae
Candidus aprica Zephyrus regelaverit aura,
Sidereoque polo cedet Lyra mersa profundo,
Veris et adventum nidis cantarit hirundo,
Rudere tum pingui, folido vel stercore aselli,
Armentive fimo fatures ieiunia terrae,

Ipse

Columella.

Ipse ferens olitor diductos pondere qualos.
Pabula nec pigeat festo praebere novali
Immundis, quaecunque vomit Latrina, cloacis.
Denfaque iam pluviis, durataque summa pruinis
Aequora dulcis humi, repetat mucrone bidentis.
Mox bene cum glebis vivacem cespitis herbam
Contundat marrae, vel fra&i dente ligonis,
Putria maturi folvantur ut uhera campi.
Tunc quoque trita solo splendentia farcula fumat,
Angustosque foros adverso limite ducens
Rursus in obliquum distinguat tramite parvo.
Verum ubi iam puro discrimine pectita tellus,
Deposito fquallore nitens fua semina poscit,
Pingit et in varios terreftria fidera flores,
Candida leucoia, et flaventia lumina calthae,
Narcissique comas, et hiantis faeva leonis
Ora feri, calathisque virentia lilia canis,
Nec non vel niveos, vel caeruleos hyacinthos:
Tum quae pallet humi, quae frondes purpurat

auro,
Ponatur viola, et nimium rofa plena pudoris.
Nunc medica panacem lacrima, fuccoque falu-

bri Glaucea, et profugos vinctura papavera fomnos Spargite: quaeque viros acuunt, armantque puel.

las,
Iam megaris veniant genitalia femina bulbi;
Et quae

ficca legit Getulis obruta glebis,
Et quae frugifero feritur vicina Priapo,
Excitet ut veneri tardos eruca maritos.
Iam breve chaerophylum , et torpenti grata pa-

lato
Intyba, iam teneris frondens lactucula fibris,
Alliaque infractis fpicis, et olentia late
Ulpica, quaeque fabis habilis fabrilia miscet;
lam Siser, Affyrioque venit quae femine radix,
Sectaque praebetur madido fociata lupino,
Ut Pelufiaci proritet pocula Zythi.
Tempore non alio vili quoque salgama merce
Capparis, et tristes inulae, ferulaeque minaces

tae,

rae

Columella.
Plantantur; nec 'non serpentia gramina mërts

;
Et bene odorati fores fparguntur aneti,
Rutaque Palladiae baccae victura faporem,
Seque laceffenti fletum factura sinapis,
Atque oleris pulli radix, lacrimosaque cepa,
Ponitur, et lactis guftum quae condiat herba,
Deiectura quidem fronti data figna fucorum,
Vimque suam idcirco profitetur nomine Graio.
Tum quoque conseritur, toto quae plurima ters
Orbe virens pariter plebi, regique fuperbo
Frigoribus caules, et veri cymata mittit.
Quae pariunt veteres cesposo litore Cumae,
Quae Marrucini, quae signia monte Lepino,
Pinguis item Capua, et Caudinis faucibus horti
Fontibus et Stabiae celebres, et Vesvia rura,
Doctaque Parthenope Sebetide roscida lympha,
Quae dulcis Pompeia palus vicina Salinis
Herculeis vitreoque Siler qui defluit amni,
Quae duri praebent cymosa ftirpe Sabelli,
Et Turni lacus, et pomofi Tyburis arva,
Brutia quae tellus, et mater Aricia porri.
Haec ubi credidimus refolutae semina terrae,
Affiduo gravidam cultu, curaque fovemus,
Vt redeant nobis cumulato foenore messes.
Et primum moneo, largos inducere fontes,
Ne sitis exurat concepto femine partum.
At cum foeta suos nexus adoperta resolvit,
Florida cum foboles materno pullulat alvo,
Primitiis plantae modicos tum praebeat imbres
Sedulus irrorans olitor, ferroque bicorni
Peetat, et angentem fulcis exterminet herbam.
At fi dumofis pofiti funt collibus horti,
Nec fummo nemoris labuntur vertice rivi,
Aggere praepofito cumulatis area glebis
Emineat, fieco ut confuefcat pulvere planta,
Nec mutata loco ficcos exhorreat aeftus,
Mox ubi nubigenae Phryxi, nec portitor Helles,
Signorum, et pecorum princeps caput efferet undis,

Alma