Nunc alios, alios, dum nubila ventus agebat,
Concipiunt. Hinc ille avium concentus in agris,
Et laetae pecudes, et ovantes gutture corvi.
Si vero Solem ad rapidum Lunasque fequentes
Ordine refpicies, nunquam te craftina fallet
Hora, nec infidiis noctis capiere ferenae.
Luna revertentes cum primum colligit ignes,
Si nigrum obfcuro comprenderit aëra cornu,
Maximus agricolis pelagoque parabitur îmber.
At, fi virgineum fuffuderit ore ruborem,
Ventus erit: vento femper rubet aurea Phoebe.
Sin ortu in quarto (namque is certiffimus au-
&tor)
Pura, nec obtufis per coelum cornibus ibit;
Totus et ille dies, et qui nafcentur ab illo
Exactum ad menfem, pluvia ventisque care-
bunt:
Votaque fervati folvent in litore nautae
Glauco, et Panopeae, et Inoo Melicertae.
Sol quoque et exoriens, et cum fe condet in un-
das,
Signa dabit. Solem certiffima figna fequuntur,
Et quae mane refert et quae furgentibus aftris.
Ille ubi nafcentem maculis variaverit ortum
Conditus in nubem, medioque refugerit orbe;
Sufpecti tibi fint imbres; namque urget ab alto
Arboribusque fatisque Notus, pecorique fini-
fter.
Aut ubi fub lucem denfa inter nubila fefe
Diverfi erumpent radii: aut ubi pallida furget
Tithoni croceumque linquens aurora cubile
Heu! male tum mites defendet pampinus uvas!
Tam multa in tectis crepitans falit horrida
grando.
Hoc etiam, emenfo cum iam decedet Olympo,
Profuerit meminiffe magis: nam faepe videmus
Ipfius in vultu varios errare colores.
Caeruleus pluviam denuntiat: igneus Euros.
Sin maculae incipient rutilo immifcerier igni;
Omnia tunc pariter vento nimbisque videbis
Fervere: non illa quisquam me nocte per altum
Ire, neque a terra moneat convellere funem.
At fi, cum referetque diem, condetque relatum,
Lucidus obis erit, truftra terrebere nimbis,
Et claro fylvas cernes Aquilone moveri.
Denique, quid Vefper ferus vehat, unde ferenas
Ventus agat nubes, quid cogitet humidus Auster,
Sol tibi figna dabit. Solem quis dicere falfum
Audeat? Ille etiam caecos inftare tumultus
Saepe monet, fraudemque, et operta tumefcere
Lucius Junius Nìoderatus Columella, aus Spanien gebürtig, lebte zu Nom um die Mitte des ersten Jahrhunderts, und schrieb zwölf noch vorhandne Bücher über die Landwirthschaft,` worunter das zehnte poetisch, und ein Lehrgedicht über den Gartenbau ist. Virgil hatte sich auf dies fen Theil der Landwirthschaft nicht umständlich einlassen können, fondern entwarf davon nur die Grundzüge, deren weis tre Ausführung er andern überließ. (S. Georgic. Lib. IV. v. 116 148.).Dieß veranlaßte denColumella, wie er gleich Anfangs selbst sagt,` `zu seinem Gedichte, worin er die Vorschriften der Gartenkunst einfach und leicht, aber minder poetisch, als Virgil, vortrågt. S. Dusch's Briefe zur Bildung des Ges schmacks, Th. I. n, A. Br. V.
Nos foecunda manus viduo mortalibus orbe
Progenerat, nos abruptae tum montibus altis
Deucalioneae cautes peperere. Sed ecce,
Durior aeternusque vocat labor. Eia, age, fegnes
Pellite nunc fomnos, et curvo vomere dentis
Iam virides lacerate comas, iam fcindite amicus.
Tu gravibus raftris cunctantia perfode terga,
Tu penitus clatris eradere vifcera matris
Ne dubita, et fummi frequentia cefpite mixta
Ponere, quae canis iaceant urenda pruinis,
Verberibus gelidis, iraeque obnoxia Caurk
Alliget et faevus Boreas, Eurusque refolvat.
Poft ubi Riphaeae torpentia frigora brumae
Candidus aprica Zephyrus regelaverit aura,
Sidereóque polo cedet Lyra merfa profundo,
Veris et adventum nidis cantarit hirundo,
Rudere tum pingui, folido vel ftercore afelli,
Armentive fimo fatures ieiunia terrae,
Ipfe ferens olitor diductos pondere qualos..
Pabula nec pigeat feffo praebere novali
Immundis, quaecunque vomit Latrina, cloacis.
Denfaque iam pluviis, durataque fumma pruinis
Aequora dulcis humi, repetat mucrone bidentis.
Mox bene cum glebis vivacem cefpitis herbam
Contundat marrae, vel fracti dente ligonis,
Putria maturi folvantur ut uhera campi.
Tunc quoque trita folo fplendentia farcula fumat,
Anguftosque foros adverfo limite ducens
Rurfus in obliquum diftinguat tramite parvo.
Verum ubi iam puro difcrimine pectita tellus,
Depofito fquallore nitens fua femina pofcit,
Pingit et in varios terreftria fidera flores,
Candida leucoia, et flaventia lumina calthae,
Narciffique comas, et hiantis faeva leonis
Ora feri, calathisque virentia lilia canis,
Nec non vel niveos, vel caeruleos hyacinthos:
Tum quae pallet humi, quae frondes purpurat
Ponatur viola, et nimium rofa plena pudoris.
Nunc medica panacem lacrima, fuccoque falu-
Glaucea, et profugos vinctura papavera fomnos
Spargite: quaeque viros acuunt, armantque puel-
las,
Iam megaris veniant genitalia femina bulbi;
Et quae ficca legit Getulis obruta glebis,
Et quae frugifero feritur vicina Priapo,
Excitet ut veneri tardos eruca maritos.
Iam breve chaerophylum, et torpenti grata pa-
lato
Intyba, iam teneris frondens lactucula fibris,
Alliaque infractis fpicis, et olentia late
Ulpica, quaeque fabis habilis fabrilia mifcet;
Jam Sifer, Affyrioque venit quae femine radix,
Sectaque praebetur madido fociata lupino,
Ut Pelufiaci proritet pocula Zythi.
Tempore non alio vili quoque falgama merce
Capparis, et triftes inulae, ferulaeque minaces
'non ferpentia gramina men
Et bene odorati flores fparguntur aneti,
Rutaque Palladiae baccae victura faporem,
Seque laceffenti fletum factura finapis,
Atque oleris pulli radix, lacrimofaque cepa,
Ponitur, et lactis guftum quae condiat herba,
Delectura quidem fronti data figna fucorum,
Vimque fuam idcirco profitetur nomine Graio.
Tum quoque conferitur, toto quae plurima ters
Orbe virens pariter plebi, regique fuperbo
Frigoribus caules, et veri cymata mittit.
Quae pariunt veteres cefpofo litore Cumae,
Quae Marrucini, quae fignia monte Lepino,
Pinguis item Capua, et Caudinis faucibus horti
Fontibus et Stabiac celebres, et Vesvia rura,
Doctaque Parthenope Sebetide rofcida lympha,
Quae dulcis Pompeia palus vicina Salinis
Herculeis vitreoque Siler qui defluit amni,
Quae duri praebent cymofa ftirpe Sabelli,
Et Turni lacus, et pomofi Tyburis arva,
Brutia quae tellus, et mater Aricia porri.
Haec ubi credidimus refolutae femina terrae,
Affiduo gravidam cultu, curaque fovemus,
Vt redeant nobis cumulato foenore meffes.
Et primum moneo, largos inducere fontes,
Ne fitis exurat concepto femine partum.
At cum foeta fuos nexus adoperta refolvit,
Florida cum foboles materno pullulat alvo,
Primitiis plantae modicos tum praebeat imbres
Sedulus irrorans olitor, ferroque bicorni
Pectat, et angentem fulcis exterminet herbam.
At fi dumofis pofiti funt collibus horti,
Nec fummo nemoris labuntur vertice rivi,
Aggere praepofito cumulatis area glebis
Emineat, ficco ut confuefcat pulvere planta,
Nec mutata loco ficcos exhorreat aeftus,
Mox ubi nubigenae Phryxi, nec portitor Helles,
Signorum, et pecorum princeps caput efferet undis,
|