Perniuthlich nicht lange nach dem Boraj, oder schon mit ihm zugleich lebte der römische Dichter n. mianilius, dessen Lehrgedicht, mit der Aufschrift Aftronomikon, vers muthlich aus mehr, als den noch übrigen fünf Büchern, bes ftand, deren fünftes sich auch nicht ganz bis auf unsre Zei: ten erhalten hat. Der astronomische Werth dieses Gedichts ist großer, als der poetische. Zu den vorzüglichsten Stellen gehören die Eingånge eines jeden Buchs, wie folgender zum vierten, wobei aber freilich die ftoischen Lehrfäße von der Uns vermeidlichkeit des Verhångnisses, und von der unbeding: ten Nothwendigkeit des Schicksals zum Grunde liegen.
ASTRONOMICON,
L. IV. v. 1-I21.
Quid tam follicitis vitam consumimus annis ?
Torquemurque metu, coecaque cupidine rerum?
Aeternisque senes curis, dum querimus aevum,
Perdimus, et nullo votorum fine beati
Vieturos, agimus semper, nec vivimus unquam?
Pauperiorque bonis quisque est, quo plura requi-
rit;
Nec quod habet, numerat: tantum quod non habet,
optat?
Cumque sui parvos usus Natura reposcat,
Materiam struimus magnae per vota ruinae;
Luxuriamque lucris emimus, luxuque rapinas;
Et fummum census pretium eft effundere censum.
Solvite, mortales, animos curasque levate,
Totque supervacuis vitam deplete querelis.
Fata regunt Orbem, certa stant omnia lege:
Longaque per certos fignantur tempora casus.
Nascentes morimur, finisque ab origine pendet.
Tunc'et opes, et regna fluunt et saepius orta
Paupertas, artesque datae, moresque creati, Wianilius.
Et vitia, et clades, damna et compendia rerum,
Nemo caret damno, poterit nec habere negatum;
Fortun'amve suis invitam prendere votis,
Aut fugere instantem. Sors est sua cuique fe.
renda.
An nisi fata darent leges vitaeque necisque,
Fugiffentignes Aeneam? Troia sub uno
Non everla viro fatis vicislet in ipsis?
Aut Lupa proiectos nutrisset Matria fratres?
Romaque fic enata foret, pecudumque magistri
In Capitolinos auxissent culmina montes,
Includive sua potuisset Iupiter arce?
Captus et a captis Orbis foret? Igne sepulto
Vulneribus victor repetisset Mutius Urbem?
Solus et oppositis claufiflet Horatius armis
Pontem Urbemque fimul? Rupisset foedera Vir-
go?
Tresque sub unius fratres virtute iacerent?
Nulla acies vicit tantum. Pendebat ab uno
Roma viro, regnumque Orbis fortita iacebat.
Quid referat Cannas, admotaque moenibus
arma?
Varronemque pigrum magnum, quod vivere pof-
set?
Poftque tuos, Thrasymene, lacus? Fabiumque mo-
rantem ?
Accepisse iugum victas Carthaginis arces ?
Speratum Hannibalem noftris cecidiffe catenis,
Exiliumque rei furtiva morte luisle?
Adde etiam vires Italas Romamque fuismet
Pugnantem membris ? Adice et civilia bella?
Et Cimbrum in Maria, Mariumque in carcere vi-
ctum
Quod consul toties exulque, exexule consul;
Et iacuit Libycis compar ia&tura ruinis,
Sianilius. Eque crepidinibus cepit Carthaginis urbem?
Hoc nisi fata darent, nunquam fortuna tuliffet.
Quis te Niliaco periturum littore, Magne,
Poft vietas Mithridatis opes, pelagusque receptum,
Et tres emenfo meritos ex orbe triumphos,
Cum iam etiam pofles alium cognofcere Magnum,
Crederet, ut corpus fepeliret naufragus ignis,
Eiectaeque rogum facerent fragmenta carinae?
Quis tantum mutare potest sine Numine Fati?
Ille etiain coelo genitus, coeloque receptus,
Cum bene compofitis victor civilibus armis
Iura Togae regeret, toties praedicta cavere
Vulnera non potuit, toto fpectante fenatu
Indicium dextra retinens, nomenque cruore
Delevit proprio, possent ut vincere Fata.
Quid numerem everlas urbes, regumque rui
nas? Inque rogo Croelum, Priamumque in littore trun
Cui nec Troia rogus? Quid Xerxem, maius et ipfo
Naufragium pelago? Quid Graio fanguine Regem
Romanis pofitum ? raptosque ex ignibus ignes,
Cedentemque viro flammam, qui templa ferebat?
Quot subitae veniunt validorum in corpora mor
Seque ipsae rursus fugiunt, errantque per ignes?
Ex ipfis quiquam elati rediere sepulchris:
Atque his vita duplex, illis vix contigit una:
Ecce levis perimit morbus, graviorque remittit;
Succumbunt artes', rationis vincitur usus;
Cura nocet, cessare iuvat: mora saepe malorum
Dat caulas : laeduntque cibi; percuntque venena.
Degenerant nati patribus, vincuntque paren-
tes:
Ingenium suum retinent: transitque per illum,
Ex illo Fortuna venit: fwrit alter amore,
Et pontum tranare potéit, et vertere Troiam: Tianilius.
Alterius fors eft fcribendis legibus apta :
Ecce tu patrem nati perimunt, natosque parentes :
Mututaque armati coeunt in vulnera fratres.
Non nostrum hoc bellum est: coguntur tanta mo.
veri:
Inque suas ferri poenas, lacerandaque membra.
Quod Decios non omne tulit, non omne Camillos
Tempus, et invictum devicta morte Catonem,
Materies in rem fuperat, sed lege repugnat.
Et neque paupertas breviores excipit annos,
Nec sunt immensis opibus venalia Fata:
Sed rapit ex tecto funus fortuna fuperbo,
Indicitque rogum fummis, ftatuitque fepulchrum.
Quantum eft hoc regnum, quod regibus imperat
ipfis !
Quin etiam infelix virtus, et noxia felix:
Et male consultis pretium eft; prudentia fallit:
Nec fortuna probat caufas, fequiturque merentes,
Sed vaga per cunctos nullo discrimine fertur.
Scilicet eft aliud, quod nos cogatque rogat
que,
Maius, et in proprias ducat mortalia leges,
Attribuatque fuos ex se nascentibus annos,
Fortunaeque vices. Permifcet faepe ferarum
Corpora cum membris hominum; non feminis ille
Partus erit (quid enim nobis commune ferisque,
Quisye in portenti noxam peccarit adulter?)
Altra novant formas, Coelumque interierit ora.
Denique fi non eft, Fati cur traditur ordo? Cunctaque temporibus certis ventura canuntur?
Nec tamen haec ratio facinus defendere pergit,
Virtutemve suis fraudare in praemia donis.
Nem neque mortiferas quisquam minus oderit her-
bas,
Nianilius., Quod non arbitrio veniunt, sed semine certo:
Gratia non levior tribuentur dulcibus 'escis,
Quod natura dedit fruges, non ulla voluntas.
Sic hominum menti tanto fir gloria maior,
Quod coelo gaudente venit; rursusque nocentes
Oderimus magis in culpamque poenas creatos.
Nec refert, fcelus unde cadat; fcelus efle fatendum.
Hoc quoque fatale eft fic ipfum expendere Fatum.
Quod quoniam docui, fuper eft nunc ordine
certo
Coelestes fabricare gradus, qui ducere flexo
Tramite prudentem valeat ad fidera Vatem.
|