BOMBYCVM, L. I. v. 310-430.
Iamque age, iam grandes foetus, iam ducitur
Ultima, turgenti filum tralucet in alvo
Omnibus, accingunt alacres operique parant fe.
Pabula iam faturae fugiunt: nova quaerere regna
Ardor agit: tollunt oculos, arrectaque terga.
Omnia veftigant late loca, ficubi rami
Arbutei, per quos fua poffint tendere fila;
Atque novis priscos cupiunt mutare penates,
Et tabulae extremis pendentes fedibus haerent.
Tum famulae properare, omnes provifa parare
Sarmenta, et fteriles tectis inferre geniftas.
Iamque illae antiquas fedes fupera ardua ling
quant,
Atque nova hofpitia invadant, per vimina lenta
Demiffae, nifi fuccurrat nuruum ocius omnis
Hinc atque inde manus, durum miferata laborem.
Ipfe nam manibus fecernunt grandia natu
Corpora iam matura operi, iamque apta labori;
Per ramosque locant arentes agmina denfa.
Summotas alias arcent, dum funditus omnes
Corporeae excedant labes, ac, temporis orbe
Perfecto, fua cuique dies exemerit omnem
Alvi infincerae illuviem, purumque relinquat
Lanicium, et fili tralucens fimplicis aurum.
Sic ubi mitefcunt pendentes vitibus uvae,
Paulatim liquor ille intus rarefcit, et aureus
Accedit color, elucent puriffima mufta.
Tum demum tabulis paffim farmenta relictis
Complerunt omnes, perque atria virgea laetae
Exercentur, et effundunt quaefita per aevum
Stamina, dites opes uteri, fufpenfaque denfos
Fila regunt inter ramos, atque ordine ducunt.
Mille legunt releguntque vias, atque orbibus ofbes
Agglomerant, caeco donec fe carcere claudant
Sponte fua: tanta eft edendi gloria fili.
Mox autem claufae interius circum undique
lecta
Stamina condenfant, teretisque ovi inftar opus fit.
Nullae operum immunes: eft omnes cernere paf-
Noctes atque dies niti praeftante labore,
Et quafi de palma fummas contendere vires.
Afpicias quasdam obfcuro iam carcere claufas;
Aft aliae, velut in nebula, fumoque nigranti
Nunc etiam apparent properantes intus, et omnes
Fas oculis fpectare vias, variumque laborem.
Quin et nonnullae paribus communia curis
Affociant opera, et nebula clauduntur eadem.
Quaedam adeo (vifu miferabile!) faepe repertae,
Dum tendunt fuperare alias, inftantque labori,
Vitam, opere in medio claufae, fub nocte de-
diffe,
Ante diem, ah miferae! iacuit labor interruptus.
Parva mora eft tamen: ut fe aliae inclufere la
tebris,
Extremoque manum fummam impofuere labori,
Exhauftae intereunt omnes, terrasque relinquunt.
Ite, animae egregiae, fortunataeque laborum
Ultro in fata alacres: vobis nempe altera fato
Corpora debentur; vobis miferata priorem
Eripiet formam Venus, atque ad dulcia reddet
Lumina, et aereas rurfum revocabit in auras.
Prima Venus docuit bombycem in tecta re-
ferre
Eductam filvis, atque hanc impendere curam.
Ante homines nati, durum genus, ilice rupta,
In filvis nudi degebant more ferarum:
Necdum ullus lini, necdum ullus velleris ufus.
Verum dura hiemis pellebant frigora, noctisque
Humorum, fruticum fe frondibus involventes,
Et liquidos imbres vitabant arbore tecti,
Per noctemque cavis latitabant rupibus hirti.
Hic illic mifti latos impune per agros
Cum nudis nudi iuvenes errare puellis.
Aft ubi crefcenti paulatim cognitus orbi
Irrepfit pudor, exuviis coepere ferarum,
Aut tergo bovis, aut villofi pelle leonis
Se tegere, et coriis involvere mollibus artus,
Ipfi etiam nudi degebant aethere in alto
Coelicolae, coelique nurus difcrimine nullo.
Prima Deûm Pallas docuit committere campo
Enodis lini fegetem, et tondere bibentem
Lanigeram, ac tenui telas intendere filo.
Illa quidem primum vario fe ornavit amictu
Egregiam picto pallam circumdata limbo:
Mox alias etiam texit ditiffima divas.
Nec mora, deinde novam oftendit mortalibus ar
Tantum nuda Venus moerebat muneris expers
Egregii, ob formam textrici invifa Minervae;
Atque, irrifa diu, fuper Idalium frondofum
Se natosque fuos in filvis condidit atris.
Cui poft optanti Fors et Deus attulit olim
Auxilium: nam Peliacis te in montibus altis,
Phyllira, Nympharum pulcherrima montanarum
Saturnus captus forma et florentibus annis,
Viderat errantemque, et gramina certa legentem.
Ah! quoties precibus Nympham Deus afpernan-
Tentavit fupplex, ingrataque munera verbis
Addidit! ah, quoties nimbofis montibus errans,
Matutinus iter tulit, et monftravit in agris
Praefentes morbis herbas, ufumque medendi!
Illa averfa Deum femper fugiebat amantem.
Quid faceret? Venerem fupplex adit ipfe, rogat-
Auxilium, et meriti promittit praemia tanti.
Diva monet, durae fruftra praecordia Nymphae
Tentari, nulli pectus penetrabile amori,
Nec precibus, nec, muneribus mutarier ullis;
Fallendamque dolis tantum furtisque domandam.
Ergo fe in faciem fubito transformet equinam
Vida. Imperat, et pafcat qua gramina fueverat illa
Quaerere, ut ignaram furto aggrediatur opertus.
Nec mora praeceptis: hinnitu Pelion altum
Claufus equo, Deus implevit, votoque potitus
Vi tenuit fruftra pugnantem, et multa recufantem.
Exin promeritae Veneri, pro munere magno,
Semina claufa dedit niveo tenuiffima linteo,
Et, meriti memor, his, inquit, pulcherrima texes
• Diva tibi infignes tunicas, nihil indiga lanae,
Aut lini, quae dona negat tibi iniqua Minerva.
Hinc praecepta dedit, divinam et prodidit artem,
Quam primus, nati fugeret cum protinus iras,
Deprendit folis meditando in montibus olim.
Infuper admonuit, venturi praefcius aevi,
Quondam aliquos, fed enim multo poft, affore va-
Qui totum canerent praeclara inventa per orbem,
Gratum opus Aufoniis, dum volvent fila, puellis.
SCACCHIA, LVDVS: v. I-186.
Ludimus effigiem belli, fimulataque veris
Praelia, buxo acies fictas, et ludicra
Ut gemini inter fe reges, albusque nigerque,
Pro laude oppofiti, certent bicoloribus armis.
Dicite, Seriades Nymphae, certamina tanta,
Carminibus prorfus vatum illibata priorum.
Nulla via eft: tamen ire iuvat, quo me rapit ar-
dor,
Inviaque audaci propero tentare iuventa.
Vos per inacceffas rupes, et inhospita euntem
Saxa, Deae, regite; ac fecretum oftendite callem.
Vos huius ludi in primis meminiffe neceffe eft:
Vos primae ftudia haec Italis monftratis in oris,
Scacchidis egregiae monimentum infigne fororis.
Iuppiter Aethiopum fedes, et Memnonis
Iverat, Oceani menfas dignatus amici,
Qui fibi tum optatis iunxit Tellurem Hymenaeis.
Affuit una omnis fuperům chorus: omnia fefto
Aequoris immenfi refonabant litora plausu.
Ut dapibus compreffa fames, menfaeque remotae,
Quo fuperam mentes ludo mulceret inani,
Oceanus tabulam afferri iubet interpictam.
Sexaginta infunt et quatuor ordine fedes
Octono; parte ex omni, via limite quadrat
Ordinibus paribus; nec non forma omnibus una
Sedibus, aequale et fpatium, fed non color unus:
Alternant femper variae, fubeuntque viciffim
Albentes nigris: teftudo picta fuperne
Qualia devexo geftat difcrimina tergo.
Tum fuperis tacite fecum mirantibus inquit:
Marti aptam fedem, ludicraque, caftra videtis;
Hoc campo adverfas acies fpectare licebit
|