Vit a.

Oppofitis fignis belli fimulacra ciere;

Quae quondam fub aquis gaudent spectacla tueri
Nereides, vaftique omnis gens accola ponti;

Si quando placidum mare, et humida regna quie

runt.

En vero fimulata adfunt qui praelia ludant.

Sic ait, et verfa in tabulam depromfit als

urna

Arte laboratam buxum, fimulataque noftris
Corpora, torno acies fitas, albasque nigrasque,
Agmina bina pari numeroque, et viribus aequis,
Bis nivea cum vefte octo, totidemque nigranti.
Ut variae facies, pariter funt et fua cuique
Nomina, diverfum munus, non aequa poteftas.
Illic et reges paribus capita alta coronis,
Et regum pariter nuptas in bella paratas
Cernere erat: funt qui pedibus certamina inire
Sueti; funt et equis qui malint, quique fagittis;
Nec deeft, quae ferat armatas in praelia turres,
Bellua; utrinque Indos credas fpectare elephantes.

Iamque aciem in verfum ftatuunt, ftructaequé

cohortes

Procedunt campo, caftrisque locantur utrisque.
Linea principio fublimes ultima reges
Parte utraque capit, quartis in fedibus ambos
Tractu eodem adverfos inter fe; fex tamen acquis
In medio fedes fpatiis hinc inde relictae:
Sede albus fefe nigra tenet, ater in alba.
Proxima reginas capit orbita: regibus ambae
Haerent, quaeque fuo, dextrum latus altera lae-

vum

Altera lege datis tangunt ftationibus; atrumque
Atra tenet campum, fpatio ftat candida in albo,
Et proprium fervant prima ftatione colorem.
Inde fagittiferi iuvenes de gente nigranti
Stant gemini, totidem pariter candore nivali;
Nomen Areiphilos Graii fecere vocantes,
Quod Marti ante alio's cari fera bella laceffant.

Con

Continuo hos inter rex, nec non regia coniux
Clauduntur medii: duo dehinc utrinque corufci、
Auratis equites fagulis, criftisque decori
Cornipedes in aperta parant certamina Martis.
Tum geminae, velut extremis in cornibus arces
Hinc atque hinc altis ftant propugnacula muris,
Quas dorfo immanes geftant in bella Elephanti.
Poftremo fubeunt octo hinc atque inde fecundis
Ordinibus pedites caftrisque armantur utrisque,
Armigeri partim regis, partimque miniftrae
Virginis armifonae, quae prima pericula belli,
Congreffusque ineant primos, pugnamque lacef-
fant.

Non aliter campis legio fe buxea utrinque
Compofuit duplici digeftis ordine turmis,
Adverfisque ambae fulfere coloribus alae,
Quam Gallorum acies, Alpino frigore lactea
Corpora, fi tendant albis in praelia fignis,
Aurorae populos contra, et Phaethonte peruftos
Infano Aethiopas, et nigri Memnonis alas.

Tum pater Oceanus rurfus fic ore locutus: Coelicolae iam quaenam acies, quae caftra videtis:

Difcite nunc (neque enim funt haec fine legibus ar-
ma)

Certandi leges, nequeant quas tendere contra.
Principio alterni reges in praelia mittunt
Quem pugnae numero ex omni elegere fuorum.
Si niger arma ferens primus proceffit in aequor,
Continuo aduerfum femper fe candidus offert;
Nec plures licet ire fimul, facto agmine in ho-
ftem.

Propofitum cunctis unum, ftudium omnibus

unum,

Obfeffos reges inimicae claudere gentis,

Ne quo impune queant fugere, atque inftantia

fata

Evitare: etenim capiunt ita praelia finem.

Haud tamen interea cuneis obftantibus ultro

Vida.

Vida. Parcunt; fed citius quo regem fternere leto
Defertum evaleant, caedunt ferro obvia paffim
Agmina: rarefcunt hic illic funere femper
Utraque caftra novo, magis ac magis area belli
Picturata patet; fternuntque caduntque viciffim.
Sed caedentem opus eft fublati protinus hoftis
Succeffiffe loco, et conatus vindicis alae
Suftinuiffe femel: mox, fi vitaverit i&tum,
Inde referre licet fe in tutum praepete planta.
At pedites prohibent leges certaminis unos,
Cum femel exierint, (facilis iactura) reverti.
Nec vero inceffus cunctis bellantibus idem,
Pugnandive modus: pedites in praelia euntes
Evaleant unam tantum transmittere fedem;
Inque hoftem tendunt adverfi, et limite recto.
Congreffu tamen in primo fas longius ire,
Et duplicare gradus conceffum; at cominus ho-
ftem

Cum feriunt, ictum obliquant, et fulnera furtim
Intentant femper lateri, cavaque ilia caedunt.

1

Sed gemini claudunt aciem qui hinc inde Ele-
phanti,

Cum turres in bella gerunt, ac praelia mifcent;
Recta fronte valent dextra, laevaque, retroque,
Ferre aditum contra, campumque impune per

omnem

Proruere, ac totis paffim dare funera caftris.
Ne tamen obliquis occultent nixibus ictum;
Qui tantum mos conceffus pugnantibus arcu,
Dilectis Marti ante alios: nam femper uterque
Fertur in obliquum, fpatiis nigrantibus alter,
Alter candenti femper fe limite verfat;
Directisque ineunt ambo fera bella fagittis,
Nec variare licet, quamvis fas ire
per omnem

Hinc atque hinc campum, atque omnes percurrere

fedes.

Infultat fonipes ferus, atque repugnat habenis:
Nunquam continuo ftipata per agmina ductu
Procurrit: tantum furfum fefe arduus effert

Semper, et in gyrum greffus magno impete lunat

Cur

Curvatos, duplicemque datur transmittere fedem.
Si nigrante prius campo expectaverit, album
Mox petere, et fedis femper mutare colorem
Lex iubet, ac certo femper fe fiftere faltu.
At regina, furens animis, pars optima belli,,
In frontem, in terga, ac dextram, laevamque mo-
vetur,

Itque iter obliquum, fed femper tramite recto
Procedit; neque enim curvato, infurgere faltu
Cornipedum de mora licet: non terminus olli,
Nec curfus meta ulla datur: quocunque libido
Impulerit, licet ire; modo ne ex agmine quis-
quam

Hoftilive, fuove aditus occludat eunti.

Nulli etenim fuper educto fas agmina faltu
Tranfiliiffe: equiti tantum haec conceffa pote-
ftas.

Cautius arma movent gentis regnator uterque,
In quibus eft omnis fpes, ac fiducia belli.
Omnibus, incolumni rege, ftat cernere ferro;
Sublato, pugna excedunt, et caftra relinquunt:
Ille adeo in bello captus fecum omnia vertit.
Ergo haerens cun&tatur; eum venerantur, et

omnes

Agmine circumftant denfo, mediumque tuen.

tur:

Utque armis faepe eripiant, fua corpora bello
Obiiciunt, mortemque optant pro rege pacifci.
Non illi ftudium feriendi, aut arma ciendi:
Se tegere eft fatis, atque inftantia fata cavere.
Haud tamen obtulerit fe quisquam impune propin-

quum

Obvius; ex omni nam fummum parte nocendi
Ius habet: ille quidem haud procurrere longius au-

fit:

Sed poftquam aufpiciis primis progreffus ab aula
Mutavit fedes proprias, non amplius uno
Ulterius fas ire gradu, feu vulneret hoftem,
Seu vim tela ferant nullam, atque innoxius erret.
Hic mos certandi, haec belli antiquiffima iura.
Nunc aciem inter fe certantes cernite utramque.

Vida.

Vida.

Sic ait: at quoniam, quoties fera bella fati-
gant

Mortales, fuperi, ftudiis diverfa foventes,
Ipfi etiam inter fefe odiis bellantur iniquis,
Maximaque interdum toto ardent praelia coelo;
Iuppiter omnipotens folio rex farus ab alto
Omnes abftinuiffe iubet mortalibus armis;
Atque minis, ne quem foveant, perterret acerbis.
Tum Phoebum vocat intonfum, Atlantisque nepo-
tem,

Egregium furto peperit quem candida Maia,
Infignes ambos facie, et florentibus annis.
Nondum Mercurius levibus talaria plantis
Addiderat; nondum Titania lumina agebat
Per liquidum curru gemmato Phoebus Olympum,
Tantum humeros pharetra infignis, et crinibus au-
reis.

Hos pater adverfis folos decernere iuffit
Inter fe ftudiis, et ludicra bella fovere,
Ac partes tutari ambas, quas vellet uterque:
Nec non propofuit victori praemia digna.

Ra