Sivut kuvina
PDF
ePub

Columella, Plantantur; nec non ferpentia gramina men

tae,

Et bene odorati flores fparguntur aneti,
Rutaque Palladiae baccae victura faporem,
Seque laceffenti fletum factura finapis,
Atque oleris pulli radix, lacrimofaque cepa,
Ponitur, et lactis guftum quae condiat herba,
Deiectura quidem fronti data figna fucorum,
Vimque fuam idcirco profitetur nomine Graio.
Tum quoque conferitur, toto quae plurima ter

rae

Orbe virens pariter plebi, regique fuperbo
Frigoribus caules, et veri cymata mittit.
Quae pariunt veteres cefpofo litore Cumae,
Quae Marrucini, quae fignia monte Lepino,
Pinguis item Capua, et Caudinis faucibus horti
Fontibus et Stabiae celebres, et Vesvia rura,
Doctaque Parthenope Sebetide rofcida lympha,
Quae dulcis Pompeia palus vicina Salinis
Herculeis vitreoque Siler qui defluit amni,
Quae duri praebent cymofa ftirpe Sabelli,
Et Turni lacus, et pomofi Tyburis arva,
Brutia quae tellus, et mater Aricia porri.
Haec ubi credidimus refolutae femina terrae,
Affiduo gravidam cultu, curaque fovemus,
Vt redeant nobis cumulato foenore meffes.
Et primum moneo, largos inducere fontes,
Ne fitis exurat concepto femine partum.
At cum foeta fuos nexus adoperta refolvit,
Florida cum foboles materno pullulat alvo,
Primitiis plantae modicos tum praebeat imbres
Sedulus irrorans olitor, ferroque bicorni
Pectat, et angentem fulcis exterminet herbam.
At fi dumofis pofiti funt collibus horti,
Nec fummo nemoris labuntur vertice rivi,
Aggere praepofito cumulatis area glebis
Emineat, ficco ut confuefcat pulvere planta,
Nec mutata loco ficcos exhorreat aeftus,
Mox ubi nubigenae Phryxi, nec portitor Helles,
Signorum, et pecorum princeps caput efferet undis,

Alma

[ocr errors]

Alma finum tellus iam pandet, adultaque pofcens
Semina, depofitis cupiet fe nubere plantis;
Invigilate, viri! tacito nam tempora greffu
Diffugiunt, nulloque fono conuertitur annus,
Flagitat ecce fuos genitrix mitiffima foetus,
Et quos enixa eft partus, iam quaerit alendos,
Privignasque rogat proles. Date nunc fua matri
Pignora; tempus adeft; viridi redimite parentem
Progenie; tu cinge comam; tu digere crines.

Columella.

höraz.

2

Horaz.

Von diesem berühmten Dichter, aus dem goldnen Zeitz alter der römischen Poesie unter August's Regierung, gez hört das aus 476 Versen bestehende schåßbare Gedicht, de Arte Poetica, hieher, ob es gleich eigentlich, seiner ganzen Form und Behandlung nach, poetische Epistel an die Pisonen ist. Der jezige Bischof zu Litchfield, Dr. Hurd, hat den Inhalt und die Schönheiten dieses Gedichts in einem geschmackvollen englischen Kommentar zergliedert, und mit einem Anhange kritischer Abhandlungen begleitet, wovon die von mir besorgte deutsche Uebersetzung zu Leipzig, 1772, in zwei Bånden gr. 8. gedruckt ist. Seiner Meinung nach ist der Unterricht von der dramatischen Poesie, und der Vortrag' ihrer Regeln für die römischen Dichter, mit Hinweisung auf die Muster der Griechen, der vornehmste Gegenstand dieser Epistel. Herr Wieland hingegen, dem wir die beste deut sche Ueberserung derselben, mit den übrigen Horazischen Briefen (Dessau, 1782. gr. 8.) verdanken, nimmt mit gröf serer Wahrscheinlichkeit, die Abschreckung des jüngern Piso von der Dichtkunft, wozu er mehr Neigung als Talent besaß, durch die Darlegung ihrer Schwierigkeiten und mans nichfaltigen Erfodernisse, als die vornehmste Absicht des Dich ters bei dieser Epistel an, wobei er zugleich Gelegenheit fand, „den Dichterlingen, von denen es um ihn her wimmelte, ihre Wahrheiten zu sagen, und sie, mit aller kaltblütigen lachenden Verachtung, deren sie würdig waren, fühlen zu laffen, daß sie von der Kunst, die sie sich zu treiben unterstunden, nicht einmal die ersten Elemente begriffen håtten.“ Da die Werke dieses Dichters in aller Hånden find, 'so wird es hier an nachstehender kurzen Probe genug seyn. Sie enthålt Vorschriften über das Verhältniß und die nöthige Abånde rung des dichterischen Ausdrucks nach den Leidenschaften, Gesinnungen und Charakteren, die er darstellen und schil dern will.

DE

DE ARTE POET.

v; 99—178.

Zoraz.

Non fatis eft pulchra effe poëmata;

funto,

dulcia

Et quocumque volent, animum auditoris agunto.
Vt ridentibus adrident, ita flentibus adflent
Humani voltus. Si vis me flere, dolendum eft
Primum ipfi tibi: tunc tua me infortunia lae-
dent,

Telephe, vel Peleu; male fi mandata loqueris,
Aut dormitabo, aut ridebo: triftia moeftum
Vultum verba decent, iratum, plena minarum;
Ludentem, lafciva; feverum feria dictu.

Format enim natura prius nos intus ad omnem
Fortunarum habitum, iuvat, aut impellit ad iram,
Aut ad humum moerore gravi deducit, et angit:
Poft effert animi motus interprete lingua.
Si dicentis erunt fortunis abfona dicta
Romani tollent equitesque patresque cachinnum
Intererit multum, Dinusne loquatur an heros;
Maturusne fenex, an adhuc florente iuventa
Fervidus; et matrona potens, an fedula nutrix;
Mercatorne vagus, cultorne virentis agelli;
Colchus, an Affyrius; Thebis nutritus, an Argis.
Aut famam fequere, aut fibi convenientia finge,
Scriptor. Homereum fi forte reponis Achillem:
Impiger, iracundus, inexorabilis, acer,
Iura neget fibi nata, nihil non arroget armis
Sit Medea ferox invictaque, flebilis Ino,
Perfidus Ixion, Io vaga, triftis Oreftes.

Si quid inexpertum fcenae committis, et audes
Perfonam formare novam; fervetur ad imum
Qualis ab incepto procefferit, et fibi conftet,
Difficile eft proprie communia dicere: tuque
Rectius Iliacum carmen deducis in actus,
Quam fi proferres ignota indictaque primus.

Publica

t

Zoraz.

Publica materies privati iuris erit, fi
Non circa vilem patulumque moraberis orbem;
Nec verbum verbo curabis reddere fidus
Interpres: nec defilies imitator in artum
Vnde pedem proferre pudor vetet aut operis lex
Nec fic incipies, ut fcriptor Cyclius olim:
FORTVNAM Priami cantabo, et nobile bellum.
Quid dignum tanto feret hic promiffor hiatu?
Parturiunt montes, nafcetur ridiculus mus.
Quanto rectius hie qui nil molitur inepte:
DIC MIHI Mufa, virum, captae poft moenia Troiae
Qui mores hominum multorum vidit, et vrbis
Non fumum ex fulgore, fed ex fumo dare lucem
Cogitat, ut fpeciofa dehinc miracula promat,
Antiphaten, Scyllamque, et cum Cyclope Charyb
din.

Nec reditum Diomedis ab interitu Meleagri
Nec gemino bellum Troianum orditur ab ovo;
Semper ad euentum feftinat, et in medias res
Non fecus ac notas, auditorem rapit et quae
Defperat tractata nitefcere poffe, relinquit:
Atque ita mentitur, fic veris falfa remifcet
Primo ne medium, medio ne discrepet imum.
Tu, quid ego et populus mecum defideret, audi.
Si fautoris eges aulaea manentis, et usque
Seffuri, donec cantor, vos plaudite, dicat:
Aetatis cuiusque notandi funt tibi mores
Mobilibusque decor naturis dandus, et annis
Reddere qui voces iam fcit puer, et pede certo
Signat humum; geftit paribus colludere, et iram
Colligit ac ponit temere, et mutatur in horas.
Inberbus iuvenis, tandem cuftode remoto,
Gaudet equis canibusque et aprici gramine campi,
Cereus in vitium flecti, monitoribus afper,
Vtilium tardus prouifor, prodigus aeris

Sublimis, cupidusque, et amata relinquere pernix.
Converfis ftudiis, aetas animusque virilis
Quaerit opes et amicitias, infervit honori;
Commififfe cavet quod mox mutare laboret.

Multa fenem circumveniunt incommoda; vel quod

Quae.

« EdellinenJatka »