glwydd: canys (megis y dywaid Sant Paul yn y ddeuddegfed Bennod at yr Hebreaid) y neb y mae'r Arglwydd yn ei garu, y mae yn ei geryddu, ac yn fflangellu pob mab a dderbynio. Os goddefwch gerydd, y mae Duw yn ymddwyn tuagattoch megis tuagat feibion: canys pa fab sydd, yr hwn nid yw ei dad yn ei geryddu? Eithr os heb gerydd yr ydych, o'r hon y mae pawb yn gyfrannog, yna bastardiaid ydych, ac nid meibion. Heblaw hynny ni a gawsom dadau ein cnawd i'n ceryddu, ac a'u parchasom hwy; onid mwy o lawer y byddwn ddarostyngedig i Dad yr ysprydoedd, a byw? Canys hwynt-hwy yn wir dros ychydig ddyddiau a'n ceryddent, fel y gwelent hwy yn dda; eithr hwn er llesâd i ni, fel y byddem gyfrannogion o'i sancteiddrwydd ef. Y geiriau hyn, garedig frawd, sydd yn ysgrifenedig yn yr Ysgrythyr Lân, er cysur ac addysg i ni, fel y dygom yn oddefgar ac yn ddiolchgar gospedigaeth ein Tad nefol, pa bryd bynnag trwy fodd yn y byd ar wrthwyneb yr ewyllysio ei radlawn ddaioni ef ymweled â ni. Ac ni ddylai fod cysur mwy gan Gristianogion, nâ chael eu gwneuthur yn gyffelyb i Grist, trwy ddïoddef yn ufuddgar wrthwyneb, trallod, a chlefydau. Canys nid aeth efe ei hun i fynu i'r llawenydd, nes yn gyntaf iddo ddïoddef poen; nid aeth efe i mewn i'w ogoniant, nes dïoddef angau ar bren crog. Felly yn wir yr uniawn ffordd i ni i'r gorfoledd tragywyddol, ydyw, cyd-ddioddef yma gydâ Christ: a'n drws i fyned i mewn i fywyd tragywyddol ydyw, marw yn llawen gydâ Christ; fel y cyfodom drachefn o angau, ac y trigom gydag ef ym mywyd tragywyddol.. Yn awr gan hyn

Lord: For (as St. Paul saith in the twelfth Chapter to the Hebrews) whom the Lord loveth he chasteneth, and scourgeth every son whom he receiveth. If ye endure chastening, God dealeth with you as with sons; for what son is he whom the father chasteneth not? But if ye be without chastisement, whereof all are partakers, then are ye bastards, and not sons. Furthermore, we have had fathers of our flesh, which corrected us, and we gave them reverence: shall we not much rather be in subjection unto the Father of spirits, and live? For they verily for a few days chastened us after their own pleasure; but he for our profit, that we might be partakers of his holiness. These words, good brother, are written in holy Scripture for our comfort and instruction; that we should patiently, and with thanksgiving, bear our heavenly Father's correction, whensoever by any manner of adversity it shall please his gracious goodness to visit us. And there should be no greater comfort to Christian persons, than to be made like unto Christ, by suffering patiently adversities, troubles, and sicknesses. For he himself went not up to joy, but first he suffered pain; he entered not into his glory before he was crucified. So truly our way to eternal joy is to suffer here with Christ; and our door to enter into eternal life is gladly to die with Christ; that we may rise again from death, and dwell with him in everlasting life. Now therefore, taking your sickness, which is thus profitable for you, patiently, I exhort you, in the

ny, os cymmeri dy glefyd yn oddefgar (ac yntau yn gystal a hyn ar dy les) yr ydwyf fi yn eiriol arnat, yn Enw Duw, goffau y broffes a wnaethost i Dduw yn dy Fedydd. Ac o herwydd, ar ol y fuchedd hon, bod yn ddir wneuthur cyfrif i'r Barnwr cyfiawn, gan ba un y bernir pob dyn heb dderbyn wyneb; yr wyf yn erchi i ti ymchwilio à thi dy hun, a'th gyflwr tuagat Dduw a dyn; fel y bo i ti, trwy dy gyhuddo a'th farnu dy hunan am dy feiau dy hun, allu cael trugaredd ar law ein Tad nefol er mwyn Crist, ac nid bod yn gyhuddedig ac yn farnedig yn amser y farn ofnadwy honno. Am hynny yr adroddaf i ti Fannau ein Ffydd ni, fel y gellych wybod a wyt ti yn credu fel y dylai Gristion, ai nad wyt.

¶Yna yr edrydd y Gweinidog Fannau'r Ffydd, gan ddywedyd fel hyn,

Wyt ti yn credu yn Nuw Dad Holl-gyfoethog, Creawdr nêf a daear?

Ac yn Iesu Grist, ei uniganedig Fab ef, ein Harglwydd ni? A'i genhedlu o'r Yspryd Glân; ei eni o Fair Forwyn; iddo ddïoddef dan Pontius Pilatus, ei groes-hoelio, ei farw, a'i gladdu; disgyn o hono i uffern; a'i gyfodi hefyd y trydydd dydd; ac esgyn o hono i'r nefoedd; a'i fod yn eistedd ar ddeheulaw Duw Dad Hollalluog; ac y daw efe oddiyno yn niwedd y byd, i farnu byw a meirw?

Ac a wyt ti yn credu yn yr Yspryd Glân; yr Eglwys lån Gatholig; Cymmun y Saint; Maddeuant pechodau; Adgyfodiad y cnawd; a Bywyd tragywyddol gwedi angau ?

Name of God, to remember the profession which you made unto God in your Baptism. And forasmuch as after this life there is an account to be given unto the righteous Judge, by whom all must be judged, without respect of persons, I require you to examine yourself and your estate, both toward God and man; so that, accusing and condemning yourself for your own faults, you may find mercy at our heavenly Father's hand for Christ's sake, and not be accused and condemned in that fearful judgement. Therefore I shall rehearse to you the Articles of our Faith, that you may know whether you do believe as a Christian man should, or no.

Here the Minister shall rehearse the Articles of the Faith, saying thus,

OST thou believe in God

the Father Almighty, Maker of heaven and earth?

And in Jesus Christ his onlybegotten Son our Lord? And that he was conceived by the Holy Ghost, born of the Virgin Mary; that he suffered under Pontius Pilate, was crucified, dead, and buried; that he went down into hell, and also did rise again the third day; that he ascended into heaven, and sitteth at the right hand of God the Father Almighty; and from thence shall come again at the end of the world, to judge the quick and the dead?

And dost thou believe in the

Holy Ghost; the holy Catholick Church; the Communion of Saints; the Remission of sins; the Resurrection of the flesh; and everlasting Life after death?

¶Y claf a ettyb, Hyn oll yr wyf yn ei gredu yn ddilys.

Yna'r ymofyn y Gweinidog ag ef, beth ydyw efe ai bod yn wir edifeiriol am ei bechodau, ac mewn cariad perffaith a'r holl fyd, ai peidio; gan eiriol arno faddeu o cigion ei galon i bob dyn a wnaeth yn ei erbyn: ac os efe a wnaeth yn erbyn eraill, ar ofyn o hono faddenant iddynt; a lle y gwnaeth efe gam neu drawsder â neb, ar

neuthur o hono iawn hyd yr eithaf y gallo. Ac, oddieithr iddo ym mlaen llaw wneuthur ei lywodraeth am ei ddâ, rhybuddier ef yna i wneuthur ei Ewyllys, a hefyd dangos o hono am ei Ddyled, pa faint sydd arno, a pha faint sydd o Ddyled iddo; er mwyn rhyddhau ei gydwybod yn well, a heddwch i'w Sycutorion. Eithr y mae yn angenrheidiol rhybuddio dynion yn fynych am wneuthur trefn ar eu da byd, a'u tiroedd, tra fyddont mewn iechyd.

The sick person shall answer, All this I stedfastly believe.

Then shall the Minister examine whether he repent him truly of his sins, and be in charity with all the world; exhorting him to forgive, from the bottom of his heart, all persons that have offended him; and if he hath offended any other, to ask them forgiveness; and where he hath done injury or wrong to any man, that he make amends to the uttermost of his power. And if he hath not before disposed of his goods, let him then be admonished to make his Will, and to declare his Debts, what he oweth, and what is owing unto him; for the better discharg ing of his conscience, and the quietness of his Executors. But men should often be put in remembrance to take order for the settling of their temporal cstates, whilst they are in health.

uchod, a ellir eu cymmwyll, cyn dechreu o'r Gweinidog ei Weddi,

megis ag y gwelo efe achos.

be said before the Minister begin his Prayer, as he shall see cause.

cleifion cyfoethogion (a hynny yn gwbl ddifrifol ar iddynt ddangos haclioni i'r tlodion.

Yma y cynhyrfir y dyn clwyfus i wneuthur Cyffes hyspysol o'i bechodau, os efe a glyw ei gydwybod mewn cythrwft gan un defnydd o brys. Ar ol y Gyffes honno, y gollwng yr Offeiriad ef (os efe yn ostyngedig ac yn ffyddlawn a'i dymuna) yn y wedd hon.

EIN IN Harglwydd Iesu Grist, yr hwn a addawodd feddiant i'w Eglwys, i ollwng pob pechadur a fyddo gwîr edifeiriol, ac yn credu ynddo ef, o'i fawr drugaredd a faddeuo i ti dy gamweddau a thrwy ei awdurdod ef a ganiattâwyd i mi, y'th ollyngaf o'th holl bechodau, Yn Enw'r Tad, a'r Mab, a'r Yspryd Glân. Amen.

nestly to move such sick persons as are of ability to be liberal to the poor.

¶Here shall the sick person be moved to make a special Confession of his sins, if he feel his conscience troubled with any weighty matter. After which Confession, the Priest shall absolve him (if he humbly and heartily desire it) after this sort.

OUR Lord Jesus Christ, who hath left power to his

Church to absolve all sinners who truly repent and believe in him, of his great mercy forgive thee thine offences: And by his authority committed to me, I absolve thee from all thy sins, In the Name of the Father, and of the Son, and of the Holy Ghost. Amen.

Colect sy'n canlyn.
Gweddïwn.

Drugaroccaf Dduw, yr hwn,

yn ol llïosogrwydd dy drugaredd, wyt felly yn dileu pechodau y rhai sydd wîr edifeiriol, fel nad wyt yn eu cofio mwy; Agor lygaid dy drugaredd ar dy wasanaethwr yma, yr hwn o wir ddifrif sydd yn dymuno gollyngdod a maddeuant. Adnewydda ynddo, garediccaf Dad, beth bynnag a lesghawyd trwy ddichell a malais y cythraul, neu trwy ei gnawdol ewyllys ei hun, a'i wendid; cadw a chynnal yr aelod clwyfus hwn o fewn undeb dy Eglwys; ystyria wrth ei wir edifeirwch, derbyn ei ddagrau, ysgafnhâ ei ddolur, modd y gwelych di fod yn oreu ar ei les. Ac, yn gymmaint a'i fod efe yn rhoddi cwbl o'i ymddiried yn unig yn dy drugaredd di, na liwia iddo ei bechodau o'r blaen; eithr nertha ef â'th wynfydedig Yspryd; a phan welych di yn dda ei gymmeryd ef oddiyma, cymmer ef i'th nodded, trwy ryglyddon dy garediccaf Fab lesu Grist ein Harglwydd. Amen.

Yna y dyraid y Gweinidog y
Psalm hon.

In te, Domine, speravi. Psal. lxxi.
NOT to Arglwydd,

YNO

yddier byth. Achub fi, a gwared fi yn dy gyfiawnder gostwng dy glust attaf, ac achub fi.

Bydd i mi yn drigfa gadarn i ddyfod iddi bob amser: gorchymmynaist fy achub; canys ti yw fy nghraig a'm hymddiffynfa.

Gwared fi, O fy Nuw, o law'r annuwiol o law'r anghyfiawn

a'r traws.

Collect following. Let us pray.

Renew

Most merciful God, who, according to the multitude of thy mercies, dost so put away the sins of those who truly repent, that thou rememberest them no more; Open thine eye of mercy upon this thy servant, who most earnestly desireth pardon and forgiveness. in him, most loving Father, whatsoever hath been decayed by the fraud and malice of the devil, or by his own carnal will and frailness; preserve and continue this sick member in the unity of the Church; consider his contrition, accept his tears, asswage his pain, as shall seem to thee most expedient for him. And forasmuch as he putteth his full trust only in thy mercy, impute not unto him his former sins, but strengthen him with thy blessed Spirit; and, when thou art pleased to take him hence, take him unto thy favour, through the merits of thy most dearly beloved Son Jesus Christ our Lord. Amen.

Then shall the Minister say this
Psalm.

In te, Domine, speravi. Psal. lxxi. IN thee, O Lord, have I put my trust; let me never be put to confusion but rid me, and deliver me in thy righteousness; incline thine ear unto me, and save me.

Be thou my strong hold, whereunto I may alway resort: thou hast promised to help me; for thou art my house of defence, and my castle.

Deliver me, O my God, out of the hand of the ungodly: out of the hand of the unrighteous and cruel man.