Paupertas, artesque datae, moresque creati,
Et vitia, et clades, damna et compendia rerum,
Nemo caret damno, poterit nec habere negatum;
Fortunamve fuis invitam prendere votis,
Aut fugere inftantem. Sors eft fua cuique fe
An, nifi fata darent leges vitaeque necisque,
Fugiffent ignes Aeneam? Troia fub uno
Non everfa viro fatis viciffet in ipfis?
Aut Lupa proiectos nutriffet Martia fratres?
Romaque fic enata foret, pecudumque magiftri
In Capitolinos auxiffent culmina montes,
Includive fua potuiffet Iupiter arce?
Captus et a captis Orbis foret? Igne fepulto
Vulneribus victor repetiffet Mucius Urbem?
Solus et oppofitis claufiffet Horatius armis
Pontem Urbemque fimul? Rupiffet foedera Vir
go?
Tresque fub unius fratres virtute iacerent?
Nulla acies vicit tantum. Pendebat ab uno
Roma viro, regnumque Orbis fortita iacebat.
Quid referam Cannas, admotaque moenibus
Varronemque pigrum magnum, quod vivere pof fet?
Poftque tuos, Thrafymene, lacus? Fabiumque mo
Accepiffe iugum victas Carthaginis arces?
Speratum Hannibalem noftris cecidiffe catenis,
Exiliumque regi furtiva morte luifle?
Adde etiam vires Italas Romamque fuismet
Pugnantem membris? Adice et civilia bella?
Et Cimbrum in Mario, Mariumque in carcere vi-
Quod conful toties exulque, exexule conful;
Et iacuit Libycis compar iactura ruinis,
nianilius., Eque crepidinibus cepit Carthaginis urbem?
Hoc nifi fata darent, nunquam fortuna tuliffet.
Quis te Niliaco periturum littore, Magne,
Poft victas Mithridatis opes, pelagusque receptum,
Et tres emenfo meritos ex orbe triumphos,
Cum iam etiam pofles alium cognofcere Magnum,
Crederet, ut corpus fepeliret naufragus ignis,
Eiectaeque rogum facerent fragmenta carinae?
Quis tantum mutare poteft fine Numine Fati?
Ille etiam coelo genitus, coeloque receptus,
Cum bene compofitis victor civilibus armis
Iura Togae regeret, toties praedicta cavere
Vulnera non potuit, toto fpectante fenatú
Indicium dextra retinens, nomenque cruore
Delevit proprio, poffent ut vincere Fata.
Quid numerem everías urbes, regumque rui
Inque rogo Croelum, Priamnumque in littore trun
Cui nec Troia rogus? Quid Xerxem, maius et ipfo
Naufragium pelago? Quid Graio fanguine Regem
Romanis pofitum? raptosque ex ignibus ignes,
Cedentemque viro flammam, qui templa ferebat?
Quot fubitae veniunt validorum in corpora mor
Seque ipfae rurfus fugiunt, errantque per ignes?
Ex ipfis quiquam elati rediere fepulchris:
Atque his vita duplex, illis vix contigit una:
Ecce levis perimit morbus, graviorque remittit;
Succumbunt artes, rationis vincitur ufus;
Cura nocet, ceffare iuvat: mora faepe malorum
Dat caufas laeduntque cibi; parcuntque venena.
Degenerant nati patribus, vincuntque paren
Ingenium fuum retinent: tranfitque per illum,
Ex illo Fortuna venit: furit alter amore,
Et pontum tranare poteft, et vertere Troiam:
Alterius fors eft fcribendis legibus apta:
Ecce tu patrem nati perimunt, natosque parentes:
Mututaque armati coeunt in vulnera fratres.
Non noftrum hoc bellum eft: coguntur tanta mo-
veri:
Inque fuas ferri poenas, lacerandaque membra,
Quod Decios non omne tulit, non omne Camillos
Tempus, et invictum devicta morte Catonem,
Materies in rem fuperat, fed lege repugnat.
Et neque paupertas breviores excipit annòs,
Nec funt immenfis opibus venalia Fata:
Sed rapit ex tecto funus fortuna fuperbo,
Indicitque rogum fummis, ftatuitque fepulchrum.
Quantum eft hoc regnum, quod regibus imperat
ipfis!
Quin etiam infelix virtus, et noxia felix:
Et male confultis pretium eft; prudentia fallit :
Nec fortuna probat caufas, fequiturque merentes,
Sed vaga per cunctos nullo difcrimine fertur.
Scilicet eft aliud, quod nos cogatque rogat
Maius, et in proprias ducat mortalia leges,
Attribuatque fuos ex fe nafcentibus annos,
Fortunaeque vices. Permifcet faepe ferarum
Corpora cum membris hominum; non feminis ille
Partus erit (quid enim nobis commune ferisque,
Quisve in portenti noxam peccarit adulter?)
Aftra novant formas, Coelumque interferit ora.
Denique fi non eft, Fati cur traditur ordo?
Cunctaque temporibus certis ventura canuntur?
Nec tamen haec ratio facinus defendere pergit,
Virtutemve fuis fraudare in praemia donis.
Nam neque mortiferas quisquam minus oderit her.
Manilius. Quod non arbitrio veniunt, fed femine certo:
Gratia non levior tribuetur dulcibus efcis,
Quod natura dedit fruges, non noftra voluntas.
Sic hominum meritis tanto fit gratia maior,
Quod coelo gaudente venit; rurfusque nocentes
Oderimus magis in culpamque poenas creatos.
Nec refert, fcelus unde cadat; fcelus effe fatendum.
Hoc quoque fatale eft, fic ipfum expendere Fatum.
Quod quoniam docui, fuper eft nunc ordine
Coeleftes fabricare gradus, qui ducere flexo
Tramite prudentem valeat ad fidera Vatem.
Ein römischer Dichter, dessen unter allen alten Schriftftellern bloß Ovid in dem leßten Briefe des vierten Buchs der während seiner Verbannung geschriebenen poetischen Episteln gedenkt, wenn man nicht eine Stelle beim Naniz lius (L. II. v. 43. M.) auf ihn deuten will. Sein Gedicht von der Jagd, Cynegetikon, ift mehr erzählend als didak Lisch, und wurde erst im sechszehnten Jahrhundert von dem berühmten Sannazaro in Frankreich wieder aufgefunden, und beim Aldus zu Venedig durch einen Schlesier, Georg. Logus zuerst herausgegeben. Den nåmlichen Gegenstand bearbeitete in der Folge Nemesian; aber mit weniger Kors rektheit und Eleganz, obgleich der griechische Dichter, Oppian, beide übertraf. Gratius hat besonders den Fehler, daß er sich bei der eingewebten Fabelgeschichte zu lange verweilt. Hier ist der Anfang seines Gedichts:
Dona cano Divum, laetas venantibus artes,
Aufpicio, Diana, tuo. Prius omnis in armis
Spes fuit, et nuda filvas virtute movebant
Inconfulti homines; vitaque erat error in omni.
Poft alia propiore via, meliusque profecti,
Te fociam, Ratio, rebus fumfere gerendis.
Hinc omne auxilium vitae, rectusque reluxit
Ordo; et contiguas didicere ex artibus artes.
Proferre. Hinc demens cecidit violentia retro.
Sed primum aufpicium Deus artibus, altaque cir-
Firmamenta dedit. Tum partes quisque fecutus
Exegere fuas, tetigitque induftria finem.
Tu trepidam bello vitam, Diana, ferino,
Qua primum quaerebat opem, dignata repertis
Protegere auxiliis, urbemque hac folvere noxa.
Afcivere tuo comites fub nomine Divae,
|