Lehr gedichte

artistischen Inhalt 8.

He si o d u s.

Die Lebenszeit dieses aus Askra gebürtigen griechischen Dichters läßt sich nicht genau bestimmen; aber gewiß war er einer der ältesten, und lebte entweder kurz vor oder nach Homer, oder war vielleicht sein Zeitgenosse. Das von ihm hieher gehörige Gedicht hat die Aufschrift: "Eeva raj nμégou, Werke und Tage, weil er darin die vornehmsten Geschäffte der Landwirthschaft, und die Tage lehrt, an welchen sie zu verrichten sind. Die Aufmunterung seines Bruders Perses zum Fleiß und zur nüßlichen Thätigkeit scheint dabei sein vors nehmster Zweck gewesen zu seyn.Uebrigens untermischt er seine dkonomischen Vorschriften nicht selten mit moralischen Lehren, mit Auffodrungen zum edeln und rechtschaffnen Vers halten, und mit Warnungen vor Ungerechtigkeit und Tråge heit. Sodann geht er zu den Anweisungen über die einzels nen Geschäffte des Landbaues fort. Der Tou des ganzen Gez dichts ist einfach, natürlich und schmucklos, und wird nur stellenweise, aber nie anhaltend, lebhaft und dichterisch. So enthält die folgende Stelle eine idealische Schilderung des ersten goldnen Weltalters und der allmähligen Abnahme der Glückseligkeit unter den Erdbewohnern. Man kann sie mit der bekannten ähnlichen Beschreibung Ovid's, im ersten Buche seiner Verwandlungen, vergleichen.

Hesiodus..

ΕΡΓΑ ΚΑΙ Ἡ ΜΕΡΑΙ,

v. 108-199.

Ὡς ὁμόθεν γεγάασι θεοὶ θνητοί τ ̓ ἄνθρωποι,

Χρύσεον μὲν πρώτιςα γένος μερόπων ανθρώπων
Αθάνατοι ποίησαν ὀλύμπια δώματ' ἔχοντες.
Οἱ μὲν ἐπὶ Κρόνος ἦσαν, ὅτ' ἐρανῷ ἐμβασίλευεν
Ως τε θεοὶ δ ̓ ἔζωον, οἰκηδέα θυμὸν ἔχοντες,
Νόσφιν ἄτερ τε πόνων καὶ διζύος δέ τι δειλόν.
Γῆρας ἐπῆν· αἰεὶ δὲ πόδας καὶ χαρας ὁμοῖοι
Τέρποντ ̓ ἐν θαλίησι κακῶν ἔκτοθεν απάντων
(Αφνειοὶ μήλοισι, φίλοι μακάρεσσι θεοῖσι)
Θνήσκον δ ̓ ὡς ὕπνῳ δεδμημένοι· ἐπλὰ δὲ πάντα
Τοῖσιν ἔην καρπὸν δ ̓ ἔφερε ζείδωρος άρθρα
Αὐτομάτη πολλόν τε καὶ ἄφθονον· οἱ δὲ θελημοὶ
«Ησυχοι ἔργα νέμοντο σὺν ἐπλοῖσιν πολέεσσιν.
Αὐτὰς ἐπεί κεν τότο γένος κατὰ γαῖα κάλυψεν,
Το μέν δαίμονες εἰσι, Διὸς μεγάλες διὰ βολάς,
Ἐπλοὶ, ἐπιχθόνιοι, φύλακες θνητῶν ἀνθρώπων.
Οἱ έα φυλάσσεσίν τε δίκας καὶ χέτλια ἔργα,
Ἠέρα ἑσσάμενοι, πάντη φοιτῶντες ἐπ ̓ οἶαν
Πλετοδόται, καὶ τότο γέρας βασιλήϊον ἔσχον.

Δεύτερον αὖτε γένος πολύ χειρότερον μετόπισθεν
Αργύρεον ποίησαν ὀλύμπια δώματ ̓ ἔχοντες,
Χρυσέω ἔτε φυὴν ἐναλίγκιον, ὅτε νόημα.
Ἀλλ ̓ ἑκατόν μὲν παῖς ἔτεα παρὰ μητέρι κεδν
Ἐτρέφετ' ἀτάλλων μέγα νήπιος ᾧ ἐν οἴκῳ.
Ἀλλ ̓ ὅταν ἡβήσειε, καὶ ἥβης μέτρον ἵκοιτο,
Παυρίδιον ζώεσκον ἐπὶ χρόνον, ἄλγε ̓ ἔχοντες
Αφραδίαις. ὕβριν γὰρ ἀτάβαλον ἐκ ἐδύναντο
Αλλήλων ἀπέχειν εδ' αθανάτες θεραπεύειν
Ἤθελον, εδ ̓ ἕρδειν μακάρων ἱεροῖς ἐπὶ βωμοῖς,
Ἡ θέμις ανθρώποισι κατ ̓ ἤθεα. τὸς μὲν ἔπειτα

Ζεύς

Ζεὺς Κρονίδης ἔκρυψε, χιλόμενος ἕνεκα τιμάς
Οὐκ ἐδίδον μακάρεσσι θεοῖς, οἳ Ολυμπον ἔχεσιν.

Αυτὰς ἐπεὶ καὶ τότο γένος κατὰ γαῖα κάλυψε,
Τοὶ μὲν ἐπιχθόνιοι μάκαρες θνητοὶ καλέονται
Δεύτεροι, αλλ' ἔμπης τιμὴ καὶ τοῖσιν ἐπηδεῖ,
Ζεὺς δὲ πατὴς τρίτον άλλο γένος μερόπων ανθρώπων
Χάλκειον ποίησ ̓, ἐκ ἀργυρῶ ἐδὲν ὁμοῖον,
Ἐκ μελιῶν, δεινόν τε καὶ ὕμβριμον οἷσιν'Άρηος
Εργ ̓ ἔμελε ςονόεντα, καὶ ύβριες· ἐδέ τι σῖτον
Ήπιον, ἀλλ ̓ ἀδάμαντος ἔχον κρατερόφρονα θυμόν,
*Απλαςοι· μεγάλη δὲ βίη καὶ χεῖρες ἄαπτοί
Ἐξ ὤμων ἐπέφυκον ἐπὶ ςιβαροῖς μελέεσσιν.

Τοῖς δ ̓ ἦν χάλκεα μὲν τεύχεα, χάλκεοι δέ τε οἶκοι,
Χαλκῷ δ ̓ ἐργάζοντο· μέλας δ ̓ ἐκ ἔσκε σίδηρος..
Καί τοι μὲν χείρεσσιν ὑπὸ σφετέρσι δαμέντες
Βῆσαν ἐς εὐρώεντα δόμον κρυερό Αίδαο,
Νώνυμοι θάνατος δὲ καὶ εκπάγλος περ όντας
Εἷλε μέλας, λαμπρὸν δ ̓ ἔλιπον φάος ήελίοιο.

Αυτὰρ ἐπεὶ καὶ τότο γένος κατὰ γαῖα κάλυψεν,

Αὖθις ἔτ ̓ ἄλλο τέταρτον ἐπὶ χθονὶ πολυβοτείρη
Ζεὺς Κρονίδης, ποίησε δικαιοτερον καὶ ἄρειον
Ανδρῶν ἡρώων θεῖον γένος, οι καλέονται
Ημίθεοι, προτέρη γενεή κατ' απείρονα γαϊαν.
Καὶ τὸς μὲν πόλεμός τε κακὸς καὶ φύλοπις αἰνή,
Τὰς μὲν ἐφ ̓ ἑπταπύλῳ Θήβη, Καδμηΐδι γαίη,
Ώλεσε μαραμένος μήλων ἕκεν Οἰδιπόδας.

Τὰς δὲ καὶ ἐν νήεσσιν ὑπὲρ μέγα λάιτμα θαλάσσης
Ἐς Τροίην αγαγών, Ἑλένης ἕνεκ' ηϋκόμοιο
Ἐνθ' ήτοι τὰς μέν θανάτε τέλος ἀμφεκάλυψε
Τοῖς δὲ δίχ ̓ ἀνθρώπων βίοτον καὶ ἤθε ̓ ὀπάσσας
Ζεὺς Κρονίδης κατένασσε πατὴρ ἐς πείρατα γαίης,
(Τηλᾶ ἀπ' ἀθανάτων· τοῖσι Κρόνος ἐμβασίλευει,)
Καὶ τοὶ μέν ναίεσιν ακηδέα θυμὸν ἔχοντες

23

Hesiodus.

Εν

Zefiodus. Ἐν μακάρων νήσοισι, παρ' Ὠκεανὸν βαθυδίνην,
Όλβιοι ήρωες τοῖσιν μελιηδία καρπὸν

Τρὶς ἔτεις θάλλοντα φέρει ζείδωρος άρθρα.

Μηκέτ' ἔπειτ' ὠφελον ἐγὼ πέμπτοισι μετείναι
*Ανδράσιν, αλλ' ή πρόθε θανῶν, ἡ ἔπειτα γενέθαι.
Νῦν γὰρ δὴ γένος ἐςὶ σιδήρεον· ἐδὲ ποτ ̓ ἦμαρ
Παύσονται καμάτο καὶ διζύος, ἐδέ τι νύκτωρ
Φθειρόμενοι, χαλεπὰς δὲ θεοὶ δώσεσι μερίμνας.
̓Αλλ' ἔμπης καὶ τοῖσι μεμίζεται ἐπλο κακοῖσινο
Ζεὺς δ ̓ ὀλέσει καὶ τότο γένος μερόπων ανθρώπων,
Εἶτ ̓ ἄν γεινόμενοι πολιοκρόταφοι τελέθωσιν,

αν

Ουδὲ πατὴς παίδεσσιν ὁμοίος, ἐδέ τι παῖδες,
Οὐδὲ ξένος ξεινοδόκῳ, καὶ ἑταῖρος ἑταίρω,
Οὐδὲ κασίγνητος φίλος ἔσσεται, ὡς τὸ πάρος περ
Αἶψα δὲ γηράσκοντας ἀτιμήσεσι τοκλας.
Μέμψονται δ' ἄρα της χαλεποῖς βάζοντ ̓ ἐπέεσσι
Σχέτλιοι, ἐδὲ θεῶν ὅπιν εἰδότες. δὲ μὲν οἵ γε
Γηράντεσσι τοκεῦσιν ἀπὸ θρεπτήρια δοῖεν,
Χειροδίκαι, ἕτερος δ ̓ ἑτέρα πόλιν ἐξαλαπάξει·
Οὐδέ τις ευόρκε χάρις ἔσσεται, ὅτε δικαίε,
Οὔτ ̓ ἀγαθό, μᾶλλον δὲ κακῶν ξεκτῆρα καὶ ὕβριν
Ανέρα τιμήσεσι. δίκη δ' ἐν χερσὶ καὶ αἰδώς
Οὐκ ἔσται. βλάψει δ' ὁ κακὸς τὸν αρείονα φῶτα,
Μύθοισι σκολιοῖς ἐνέπων, ἐπὶ δ ̓ ὅρκον ὀμεται,
Ζῆλος δ ̓ ἀνθρώποισιν ἐἐξυροῖσιν ἅπασιν
Δυσκέλαδος, κακόχαρτος ὁμαρτήσει συγερώπης.
Καὶ τότε δὴ πρὸς Ολυμπον ἀπὸ, χθονός ευρυοδείης,
Λευκρῖσιν φαρέεσσι καλυψαμένω χρόα καλόν,
Αθανάτων μετὰ φυλ ̓ ἴτην, προλιπόντ' ανθρώπες,
Αἰδὼς καὶ Νέμεσις· τὰ δὲ λείψεται άλγεα λυγρα
Θνητοῖς ἀνθρώποισι, κακό δ ̓ ἐκ ἔσσεται αλκή.

Em

Empedokles.

Ein Dichter und Weltweiser aus Agrigent in Sicilien, der wahrscheinlich zwischen der 76ften und soften Olympias de lebte, und sich durch Einführung einer bessern Regierungsart um seine Vaterstadt sehr verdient machte. Sein vorz nehmßes Studium war Naturlehre und Sternkunde; jene machte er zum Inhalt eines Gedichts von der Natur in drei Büchern, wovon nur noch einzelne Fragmente übrig find; und diese ward der Gegenstand seines Lehrgedichts von der Himmelskugel in Jamben, welches ihm wenigfiens, obgleich zweifelhaft beigelegt wird, und woraus die nachstes hende Stelle genommen ist. Viel Poesie ist in diefen Ges dichten nicht, sondern mehr trockne wissenschaftliche Darles gung, nur selten durch poetisches Kolorit gehoben. Die Lobs sprüche, die ihnen Lukrez, im ersten Buche, giebt, scheinen daher, wenigstens für das, was uns noch übrig ist, viel zu hoch gestimmt zu seyn:

Carmina quin etiam diuini pectoris eius

Vociferantur et exponunt praeclara reperta;
Vt vix humana videatur ftirpe creatus.

Uebrigens ist die Erzählung von der Todesart dieses Dich‹
ters, daß er sich in die Flammen des Aetna gestürzt habe, das
mit man glauben möchte, er sey plöglich von der Erde in der
Olymp aufgenommen, wahrscheinlich eine Fabel.

SPHAERA, v. I-82.

Empedokles

Ή

Ἡ δ' ἐσὶν ἄκρων τάξις, ἀμφὶ μὲν πόλον
Αρκτος διπλῶς πρὸς νῶτα νευόυσας τόποις
Αντισρόφοις οὐραῖσιν αλλήλαιν φοραῖς
Σκολιοῦσιν ἔιργει μὴ πελάζεθαι δράκων.
Τῆ δ ̓ ἀμφὶ χάσμ' ἐν γούνασι δεξιὸν πόδα
Εχει. κάρα δὲ κρατὸς ὀφιόχο πέλας.
Ος ἐν μετώπω Σκορπίου βαίνει ποδί.
Τῆς μείζονος δ ̓ ὄπισθεν ίςαται φύλαξ

24

Αρκτον.