Sivut kuvina
PDF
ePub
[blocks in formation]

Unter allen lateinischen Dichtern, besonders aber unter den zahlreichen Nachahmern Virgil's zeichnet sich keiner vortheilhafter aus, als Markus Hieronymus Vida, der aus Cremona gebürtig, Bischof zu Alba im Montferrat war, und im J. 1566. starb. Von seinen Gedichten gehören drei in die gegenwärtige Klasse; und von jedem folgt hier eine Probe. Das erfte, über die Dichtkunst, besteht aus drei Büchern, deren erstes die Erziehung des Dichters betrifft, und dann eine kurze Geschichte der lateinischen Poesie entz hålt; das zweite trågt die Regeln des Heldengedichts, vor. nehmlich ihres Plans, vor; und das dritte handelt vyn der poctischen Schreibart, von der Nachahmung, und dem Wohlklange des Versbaues, wovon die Regeln zugleich Mufier sind. Zulegt ertheilt er noch einige Vorschriften über die voetische Kritik. Fast noch größeres Verdienst hat das Gedicht über den Seidenbau, wegen der vielen glücklichen Wendungen, und der völlig Virgilischen Darstellungsart. --Auch das Lehrgedicht vom Schachspiel hat um desto gröffern Werth, je mannichfaltiger die Schwierigkeiten waren, einen den Römern fremden Gegenstand in ihrer Sprache zu behandeln. In allen herrscht sehr viel Geschmack, ein übers aus feines Gefühl, eine sehr überdachte Anordnung der Theis Je, eine reiche Fülle und einnehmende Anmuth des Vortras ges.

I.

POETICOR. L. III. v. 355—454.

Huc ades, hic penitus tibi totum Helicona reclu

dam:

Te Mufae, puer, hic faciles penetralibus imis
Admittunt, facrisque adytis invitat Apollo.
Principio quoniam magni commercia coeli
Numina conceffere homini, cui carmina curae,

Ipfe

Vida.

Ipfe Deum genitor divinam noluit artem
Omnibus expofitam vulgo, immeritisque patere.
Atque ideo, turbam quo longe arceret inertem,
Anguftam effe viam voluit, paucisque licere.
Multa adeo incumbunt doctis vigilanda poëtis.
Haud fatis eft illis utcunque claudere verfum,
Et res verborum propria vi reddere claras:
Omnia fed numeris vocum concordibus aptant,
Atque fono quaecunque canunt imitantur, et apta
Verborum facie, et quaefito carminis ore.
Nam diverfa opus eft veluti dari verfibus ora,
Diverfosque habitus, ne qualis primus et alter,
Talis et inde alter, vultuque incedat eodem.
Hic melior motuque pedum, et pernicibus alis,
Molle viam tacito lapfu per levia radit.
Ille autem membris ac mole ignavius ingens
Incedit tardo molimine fubfidendo.

Ecce aliquis fubit egregio pulcherrimus ore,
Cui letum membris Venus omnibus afflat honorem.
Contra alius rudis informes oftendit et artus,
Hirfutumque fupercilium, ac caudam finuofam,
Ingratus vifu, fonitu illaetabilis ipfo.

Nec vero hae fine lege datae, fine mente figurae;
Sed facies fua pro meritis, habitusque fonusque,
Cunctis, cuique fuus, vocum difcrimine certo.
Incubuere mari, videas fpumare reductis
Ergo ubi iam nautae fpumas falis aere ruentes
Convulfum remis, roftrisque tridentibus, aequor.
Tunc longe fale faxa fonant, tunc et freta ventis
Incipiunt agitata tumefcere; littore fluctus

Illidunt rauco, atque refracta remurmurat unda
Ad fcopulos, cumulo fequitur praer tus aquae

mons.

Nec mora, Trinacria cernas procul intremere

omnem

Funditus, et montes concurrere montibus altos.
Cum vero ex alto fpeculatus caerula Nereus
Leniit in morem ftagni, placidaeque paludis,
Labitur uneta vadis abies, natat uneta carina.
Hinc etiam folers mirabere faepe legendo,

Sicubi Vulcanus filvis incendia mifit,

Aut agro ftipulas flamma crepitante cremari:
Nec minus exultant latices, cum teda fonore
Virgea fuggeritur coftis undantis aheni.
Carmine nec levi dicenda eft fcabra crepido.
Tum, fi laeta canunt, hilari quoque carmina vultu
Incedunt, laetumque fonant haud fegnia verba:
Seu cum vere novo rident prata humida, feu cum
Panditur interea domus omnipotentis Olympi.
Contra autem fefe triftes in amabile carmen
Induit in vultus, fi forte invifa volucris
Note fedens ferum canit importuna per umbras,
Ut quondam in buftis, aut culminibus defertis.
Verba etiam res exiguas angufta fequuntur;
Ingentesque iuvant ingentia: cuncta gigantem
Vafta decent, vultus immanes, pectora lata,
Et magni membrorum artus, magna offa, lacerti-

que.

Atque ideo, fi quid geritur molimine magno, 1.
Adde moram; et pariter tecum quoque verba labo-

rent

Segnia: feu quando vi multa gleba coactis
Aeternum frangenda bidentibus; aequore feu cum
Cornua velatarum obvertimus antenarum.

At mora fi fuerit damno, properare iubebo.
Si fe forte cava extulerit mala vipera terra,
Tolle moras, cape faxa manu, cape robora, pa-
ftor!

Ferte citi flammas, date tela, repellite peftem!
Ipfe etiam verfus ruat, in praecepsque feratur,
Immenso cum praecipitans ruit Oceano nox;
Aut cum perculfus graviter procumbit humi bos.
Cumque etiam requies rebus datur, ipfa quoque ul-

tro

Carmina paulifper curfu ceffare videbis,

In medio interrupta; quierunt cum freta ponti,
Poftquam aurae pofuere, quiefcere protinus ipfum
Cernere erit mediisque inceptis fiftere verfum.
Quid dicam, fenior cum telum imbelle fine ictu
Invalidus iacit, et defectis viribus aeger?

Vida.

Nam

Vida.

Nam quoque tum verfus fegni pariter pede languet;
Sanguis hebet, frigent effoetae in corpore vires.
Fortem autem iuvenein deceat prorumpere in arces
Evertiffe domos, praefractaque quadrupedantum
Pectora pectoribus perrumpere, fternere turres
Ingentes, totoque ferum dare funera campo
Nulla adeo vatum maior prudentia, quam fe
Aut premere, aut rerum pro maieftate canendo
Tollere. Nunc illos animum fubmittere cernas,
Verborum parcos, humilique obrepere greffu,
Textaque vix gracili deducere carmina filo.
Nunc illos, verbis opulentos, divite vena
Cernere erit fluere, ac laxis decurrere habenis,
Fluxosque, ingentesque: redundat copia laeta
Ubere felici, verborumque ingruit agmen,
Hibernarum inftar nivium, cum Iuppiter Alpes
Frigidus aereas, atque alta cacumina veftit.
Interdum vero cohibent undantia lora,

Non humiles, non fublimes, media inter utrum-
que

Littus arant veluti fpatia, et confinia radunt:
Sic demum portu laeti conduntur in alto.

II.

Vida.

BOMBYCVM, L. I. v. 310-430.

Iamque age, iam grandes foetus, iam ducitur

aetas

Ultima, turgenti filum tralucet in alvo

Omnibus, accingunt alacres operique parant fe.
Pabula iam faturae fugiunt: nova quaerere regna
Ardor agit: tollunt oculos, arrectaque terga.
Omnia veftigant late loca, ficubi rami
Arbutei, per quos fua poffint tendere fila;
Atque novis priscos cupiunt mutare penates,
Et tabulae extremis pendentes fedibus haerent.
Tum famulae properare, omnes provifa parare
Sarmenta, et fteriles tectis inferre geniftas.
Iamque illae antiquas fedes fupera ardua lin
quant,

Atque nova hofpitia invadant, per vimina lenta
Demiffae, nifi fuccurrat nuruum ocius omnis
Hinc atque inde manus, durum miferata laborem.
Ipfe nam manibus fecernunt grandia natu
Corpora iam matura operi, iamque apta labori;
Per ramosque locant arentes agmina denfa.
Summotas alias arcent, dum funditus omnes
Corporeae excedant labes, ac, temporis orbe
Perfecto, fua cuique dies exemerit omnem
Alvi infincerae illuviem, purumque relinquat
Lanicium, et fili tralucens fimplicis aurum.
Sic ubi mitefcunt pendentes vitibus uvae,
Paulatim liquor ille intus rarefcit, et aureus
Accedit color, elucent puriffima musta.
Tum demum tabulis paffim farmenta relictis
Complerunt omnes, perque atria virgea laetae.
Exercentur, et effundunt quaefita per aevum
Stamina, dites opes uteri, fufpenfaque denfos
Fila regunt inter ramos, atque ordine ducunt.
Mille legunt releguntque vias, atque orbibus orbes

Ag

« EdellinenJatka »